فصل‌نامۀ علمی - پژوهشی غالب

بررسی تأثیر سطح تکنالوژی از طریق متغیّرهای میانجیِ نوآوری، ریسک‌پذیری و عمل‌کرد حرفه‌یی بر عمل‌کرد سازمان

شایان خواجه حسینی،دکتر فریده حق‌شناس کاشانی — Wed, 20 Mar 2024 00:00:00 -0700

تکنالوژی به‌عنوان یک پدیدۀ پویا و توأم با خلاقیت و نوآوری در سطوح مختلف جامعه و کسب‌وکار، چالش‌ها و فرصت‌های جدید ایجاد کرده است؛ از‌این‌رو، شرکت‌ها برای تطابق با این تغییرات و حفظ رقابت، نیاز به استراتیژی‌های نوآورانه در ساختار سازمانی و استفاده از ابزارهای دیجیتالی دارند. از نظر هدف این پژوهش در زمرۀ تحقیقات کاربردی و از لحاظ ماهیت توصیفی - پیمایشی است. شرکت‌هایی‌ كه گرايش به‌کارآفرینی دارند قادراند محيط بيرونی را براي كشف پارادايم‌های تكنالوژی جديد مورد بررسی قرار دهند، كه اين امر منجر به عمل‌کرد سازمان می گردد؛ هم‌چنين پیش‌گامی در جهت پذیرش تکنالوژی در سازمان باعث حفظ مزيت رقابتي کسب‌وکار در محيط پُرتلاطم رقابتی می‌شود. جامعۀ آماری در این پژوهش کلیه کارکنان شرکت‌ها، متخصصان و دانش‌جویان مرکز رُشد زیست‌فن‌آوری پژوهش‌گاه ملّی مهندسی ژنتیک و زیست‌فن‌آوری در تهران بوده است. افراد جامعه در این پژوهش 120 نفر بودند. براي جمع‌آوري داده‌ها از پرسش‌نامه استفاده شد. تجزيه و تحليل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS و Smart PLS و روش معادلات ساختاري انجام شده‌ است. نتایج نشان می‌دهند که سطح تکنالوژی با نقش میانجی متغیّرهای نوآوری، ریسک‌پذیری و عمل‌کرد حرفه‌یی بر عمل‌کرد سازمان تأثیرگذار است. در این پژوهش تأثیر متغیّر نوآوری بر عمل‌کرد سازمان معنادار نیست؛ اما متغیّرهای ریسک‌پذیری و عمل‌کرد حرفه‌یی بر عمل‌کرد سازمان تأثیر مستقیم دارد.

شناسایی نیّات راه‌‌بردی مدارس دولتی ایران

دکتر اعظم بابکی‌راد،گلناز زرمهری — Wed, 20 Mar 2024 00:00:00 -0700

آن‌چه ‌که سال‌ها کم‌بود آن در حوزۀ برنامه‌ریزی و مدیریت آموزش و پرورش احساس می‌شود، فقدان برنامه‌ریزی‌های شفاف، دقیق، قابل اندازه‌گیری، راه‌بردی و ارزیابی برای آینده است. در عرصۀ بسیار پیچیدۀ فعالیت‌های امروز سازمان‌ها، تعدد عوامل تأثیرگذار، سرعت تغییر و تحولات، علاقه‌مندی سازمان‌ها به‌ کسب موفقیت و بقايی بلندمدت، برنامه‌ریزی راه‌‌بردی، مدیریت را‌ه‌بردی و شناسایی نیت راه‌‌بردی را ضرورتی اجتناب‌ناپذیر کرده است. هدف مقالۀ حاضر شناسایی نیات راه‌بردی توسعۀ مدارس دولتی و سپس اولویت‌بندی آن‌ها بوده است. روش پژوهش دلفی - پیمایشی می‌باشد. مراحل انجام کار به این‌صورت بوده است، که ابتدا با استفاده از روش دلفی نیات راه‌بردی توسعۀ مدارس دولتی شناسایی گردید، سپس از طریق آزمون فریدمن، نیات راه‌بردی شناسایی شده، اولویت‌بندی شدند. ابزار مورد استفاده برای جمع‌آوری اطلاعات پرسش‌نامۀ محقق‌ساخت‌ بود. ۴۴ نیت را‌‌ه‌بردی برای توسعۀ مدارس دولتی ایران شناسایی شده است. یافته‌های حاصل از پژوهش بیان‌گر آن است که: ۱. نیات راه‌بردی دارای اولویت از بُعد فرصت‌طلبی عبارت‌اند از: گام‌برداشتن فراگیران در جهت استعداد خود، توجه به‌توسعۀ پای‌دار و تأمین نیروی انسانی مناسب برای جامعه. ۲. نیات راه‌بردی دارای اولویت از بُعد رُشد‌طلبی عبارت‌‌‌اند از: "حرکت به‌سمت جوامع دانایی‌محور، رُشد فرهنگ، آموزش و پژوهش، گسترش و تعمیق فرهنگ پژوهش و ارزش‌یابی. ۳. نیات راه‌بردی دارای اولویت از بُعد آینده‌نگری عبارت‌اند از: ایجاد الگویی آموزش و پرورش پیش‌رفت‌گرا، نزدیک‌شدن به‌توسعۀ جهانی، تمدن‌سازیی نوین و متعالی اسلامی.

تحلیل جای‌گاه رفتار اخلاقی در آثار داستانی یعقوب یاد علی با تکیه بر آموزه‌های ژاک لکان

دکتر شیرزاد طایفی،دکتر توحید شالچیان ناظر — Wed, 20 Mar 2024 00:00:00 -0700

ژاک لکان از اندیش‌مندانی بوده که مقولۀ اخلاق را بر‌اساس آموزه‌های روان‌کاوانه بازخوانی نموده است. وی پایبندی به‌ دال میل را معیاری برای رفتار اخلاقی به‌شمار آورده است. در این پژوهش کوشیده‌ایم جای‌گاه کُنش‌های شخصیت‌های آثار داستانی یعقوب یادعلی را با‌توجه به ‌آموزه‌های روان‌کاوانۀ ژاک لکان بسنجیم و ارزیابی کنیم. بر این اساس، تبیین نسبت جای‌گاه میل به ‌مثابۀ امری روانی با اخلاق امری ضروری است. از اهداف نویسنده‌گان در این پژوهش، تبیین تمایز میلِ سوژه و دیگری به ‌مثابۀ دوگانه‌یی وحدت‌ناپذیر است. در این راستا، به این پرسش پاسخ داده شده است که بر مبنای آموزه‌های روان‌کاوانۀ لکان، کدام یک از شخصیت‌های داستانی یادعلی کنشی اخلاقی و کدام یک، کنشی غیر‌اخلاقی داشته‌اند؟ این پژوهش به روش تحلیل کیفی با تکیه بر آموزه‌های لکان و مجموعه آثار داستانی یعقوب یادعلی به‌انجام رسیده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهند که: استقرار مکانیسم سرکوب میل، سبب مواجهۀ سوژه با پدیدۀ خسران یا کسرشده‌گی می‌شود. سوژۀ دال میل دیگری را به‌ مثابۀ دال میل خود شناسایی می‌کند و آن‌ را برآورده می‌سازد. از نظر لکان، رفتار اخلاقی زمانی ممکن می‌شود که سوژه به ‌دال میل حقیقی خود همیشه وفادار بماند. به‌تبع این امر، سوژۀ اخلاقی نیز نزد لکان کسی است که در مواجهه با قانون به‌ مثابۀ دال میل دیگری بزرگ هم‌واره به ‌میانجی دال ژوئیسانس، از آن تخطی نماید.

شاخص‌های بیداری اسلامی در شعر خلیل‌الله خلیلی

دکتر مهدی دشتی،نورآقا نویسا — Wed, 20 Mar 2024 00:00:00 -0700

بیداری اسلامی جنبشی از هوش‌یاری و آگاهی اُمت اسلامی است که در اثر آن مسلمانان برای به‌دست‌آوردن عظمت و زمام امور سرزمین‌های اسلامی به‌ پا ایستادند. مطالعۀ نقش خلیل‌الله خلیلی شاعر معاصر افغانستان در بیداری اسلامی و بررسی مؤلفه‌های این‌گونه بیداری در شعر او، نشان می‌دهد که خلیلی در احیایی اندیشه‌های دینی، ایجاد هم‌بسته‌گی، خودباوری و روحیۀ بازگشت مسلمانان به‌عظمت دیرین‌ شان، سهم بارز داشته است. هدف تحقیق حاضر معرفی خلیل‌الله خلیلی، نقش شعر او در بیداری جامعۀ اسلامی فارسی‌زبان و بررسی عمده‌ترین شاخص‌های بیداری اسلامی در اشعار اوست. در این تحقیق به این پرسش‌ها پاسخ داده شده که بیداری اسلامی چه شاخص‌هایی دارد و در شعر خلیل‌الله خلیلی این شاخص‌ها چه‌گونه بازتاب یافته‌اند؟ پژوهش حاضر با روی‌کرد تحلیلی - توصیفی صورت گرفته است، که در آن از منابع معتبر ادبی و نقد ادبی بهره‌جویی شده و نمونه‌هایی از اشعار خلیل‌الله خلیلی از دیوان او به‌عنوان شاهدِ بحث، شرح داده شده است. در اشعار خلیلی می‌توان شاخص‌‌ها و نشانه‌های فراوانی از بیداری اسلامی یافت. از مهم‌ترین شاخص‌های یادشده میتوان به ‌فکر وحدت جهان اسلام، دعوت مسلمانان به‌ اتحاد، نکوهش انواع تفرقه، استعمارستیزی، دعوت به‌ برپایی فریضۀ جهاد، تقویت اعتماد بر خویشتن و خودباوری در میان مسلمانان، امید‌دادن به ‌آیندۀ درخشان، فراخوان بازگشت به‌ قرآن و پیام رهایی‌بخش آن، تجدید اندیشۀ ناب اسلامی و مبارزه با اوهام و خرافات ناشی از دورۀ انحطاط، اشاره کرد.

اشتباه در شخصیت طرفین عقد نکاح و آثار آن در حقوق افغانستان

حکمت‌الله کریمی — Wed, 20 Mar 2024 00:00:00 -0700

اشتباه بر‌اساس مادۀ 562 قانون مدنی که از عیوب اراده در عقود محسوب می‌گردد، در عقد نکاح نیز از اهمیت ویژه‌یی برخوردار است. اشتباه در عقد نکاح، برداشت خلاف از واقعیت است که یکی از طرفین عقد نسب به ‌هویت جسمی، مدنی یا در اوصاف، طرف دیگر دارد؛ بنابراین، بررسی اشتباه در عقد نکاح و آثار آن امر ضروری تلقی می‌شود. در مقاله حاضر، تلاش شده است با استفاده از روش کتاب‌خانه‌یی، با روی‌کرد اسنادی و به‌شیوۀ کیفی، توصیفی- تحلیلی اشتباه در شخصیت طرفین عقد نکاح و آثار آن در نظام حقوقی افغانستان مورد مطالعه قرار گیرد؛ لذا به این پرسش پاسخ داده که آیا برداشت خلاف از واقعیت، در صحت عقد نکاح لطمه‌یی وارد می‌کند یا خیر و چه آثاری به بار می‌آورد؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که: اشتباه در عقد نکاح و آثار آن به‌گونه‌های ذیل است: اشتباه در هویت جسمی و مدنی که اساس و بنیاد عقد نکاح را تشکیل می‌دهد، ماهیت و محوریت عقد را مختل می‌کند و موجب بطلان عقد نکاح می‌گردد. اشتباه در اوصاف اساسی که ناشی از خود اشتباه‌کننده یا به‌صورت تدلیس باشد، برپادارنده بخش مهمی از نکاح است، برای اشتباه‌کننده حق فسخ ایجاد می‌کند. اشتباه در جهت و انگیزه، تأثیری بر صحت عقد نکاح ندارد.

تأثیر کنوانسیون مریدا بر حقوق جزای افغانستان و رابطۀ آن با فقه امامیه

مهدی طاهری،دکتر اسماعیل آقابابائی بنی — Wed, 20 Mar 2024 00:00:00 -0700

فساد اداری از چالش‌های شایعی است که کم‌وبیش همه نظام‌های حقوقی را درگیر خود نموده است. از همین‌رو مبارزه با فساد اداری از مهم‌ترین دغدغه‌های جامعۀ بین‌المللی محسوب می‌شود. کنوانسیون مریدا، یکی از اقدامات بین‌المللی در راستای مبارزه با فساد اداری است. با‌توجه به این‌که افغانستان یکی از اعضای کنوانسیون بوده و طی حدود دو دهۀ اخیر از یک‌سو بالاترین آمار فساد اداری را به‌خود اختصاص داده و از سوی‌‌دیگر، قوانین و مقررات متعددی در زمینۀ مبارزه با فساد اداری وضع نموده، بررسی میزان تأثیر‌پذیری قوانین جزایی افغانستان از کنوانسیون مریدا حایز اهمیت. هدف پژوهش حاضر بررسی میزان تأثیر‌پذیری قوانین جزایی افغانستان از مقررات کنوانسیون مریدا و رابطۀ آن با احکام فقهی‌ بوده است. از همین‌رو، مقالۀ حاضر تلاش نموده به این پرسش‌ها پاسخ ارائه نماید، که قوانین داخلی افغانستان تا چه‌ اندازه از مقررات کنوانسیون مریدا تأثیر پذیرفته و با مقررات کنوانسیون هم‌سان‌سازی شده است؟ این هم‌سان‌سازی چه نسبتی با احکام فقهی دارد؟ داده‌های پژوهش از طریق مطالعات کتاب‌خانه‌یی جمع‌آوری و با استفاده از روش تحقیق تحلیلی - توصیفی مورد بررسی قرار گرفته است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که افغانستان در هم‌سان‌سازی مقررات داخلی با کنوانسیون از بُعد تقنینی موفقانه عمل کرده است؛ اما در برخی موارد از قبیل توسعۀ مفهوم فساد به‌بخش خصوصی و هم‌کاری بین‌المللی به‌ویژه استرداد مجرمان و اموال به‌دست‌آمده از جرایم فساد اداری، حکم فقهی اختصاص رشوه به حاکم، قاضی و قاعدۀ نفی سبیل نادیده گرفته شده است.

الزامات توسعۀ مسؤولیت مدنی- رسانه‌‌یی در حقوق افغانستان

سید عباس حسینی،دکتر علیرضا باریکلو،دکتر عبدالرضا علیزاده،دکتر عبدالله رجبی — Wed, 20 Mar 2024 00:00:00 -0700

در دورۀ معاصر، زنده‌گی انسان‌ها توأم با استفادۀ روز‌افزون از رسانه و پُر‌رنگ‌شدن نقش آن در لایه‌های مختلف زنده‌گی آنان بوده‌است. کم‌تر انسانی را می‌‌توان سراغ داشت که با یکی از انواع رسانه‌‌ها سروکار نداشته باشد. گسترش فعالیت‌‌‌های رسانه‌یی ممکن است به‌ حقوق انسان‌های دیگر لطمه‌ وارد کند. در این صورت عامل زیان، مسؤول دانسته می‌‌شود. در راستای صیانت از حقوق انسان‌ها، مسؤولیت جزایی مبتنی بر رسانه، قابل توجیه است. ازسویی ضمانت اجراهای جزایی ممکن است به آزادی بیان و آزادی رسانه‌ها آسیب جدی وارد نماید. بدین‌روی این پرسش مطرح است که آیا مسؤولیت مدنی را می‌توان بدیلی برای مسؤولیت جزایی در حوزۀ رسانه، قلم‌داد کرد؟ پاسخ به این پرسش بدان جهت مهم به نظر می‌رسد که روی‌کرد حقوقی افغانستان در این عرصه، بیش‌تر کیفری است. اتخاذ روی‌کرد مدنی، گشایشی ارزش‌مند برای کنش‌گران ر‌سانه‌یی به حساب خواهد آمد. تحقيق حاضر، که با روش توصيفي - تحليلي انجام گردیده است.‌ یافته‌های تحقیق نشان می‌دهند که با‌توجه به دلایلی هم‌چون‌ ضرورت حمایت از آزادی بیان، گردش آزاد اطلاعات، صیانت از حقوق طرفین دعوای رسانه‌یی، قابلیت جای‌گزینی غرامت مالی، امکان جبران خسارت توسط بیمه و هم‌گامی با رویۀ سازمان‌‌های بین‌المللی و کشورهای متمدن دیگر، سیاست جنایی مناسب، هم‌گام‌شدن با ساختار نوینی است که این روز‌ها در عرصۀ بین‌المللی و کشورهای اسلامی در حوزۀ رسانه اتخاذ شده است. ساختاری‌که مسؤولیت کیفری را کاهش داده و تأکید بر مسؤولیت مدنی در حل قضایای رسانه‌یی دارد.

حق حریم خصوصی و چالش‌های فراروی آن در عصر تکنالوژی

عبدالرحمن کریمی — Wed, 20 Mar 2024 00:00:00 -0700

حق حریم خصوصی از‌جمله حقوقی‌‌است، که در قوانین بین‌المللی و قوانین کشورهای مختلف جای‌گاه ویژه‌یی داشته و هم‌واره مورد حمایت قانون‌گذاران عرصۀ بین‌المللی و داخلی کشورها بوده است. عصر اطلاعات و تکنالوژی دیجیتال باعث تغییرات عمده‌یی در جامعه شده و هم‌چنین با خود تهدیداتی برای حریم خصوصی افراد به ‌هم‌راه دارد. درک چالش‌ها و تهدیدات این‌ عصر برای حریم خصوصی افراد اهمیت بالایی دارد. هدف این تحقیق بررسی چالش‌های حریم خصوصی و موارد نقض آن به‌وسیلۀ تکنالوژی در عصر دیجیتال است. پرسش تحقیق این بوده است که: چالش‌های حریم خصوصی در عصر تکنالوژی چیست؟ و تکنالوژی در چه مواردی باعث نقض حریم خصوصی افراد شده است؟ در این تحقیق، از روش تحلیلی - توصیفی با استفاده از ابزار کتاب‌خانه‌یی برای جمع‌آوری اطلاعات استفاده شده است. یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهند، که تکنالوژی در عصر فعلی یکی از بزرگ‌ترین تهدیدها برای حریم خصوصی‌است و در مواردی نظیر نقض داده‌ها، حملات سایبری، باج‌گیری سایبری، مهندسی اجتماعی، دزدی هویت، دست‌رسی به‌ اطلاعات از طریق شبکه‌های وای‌فای ناامن و عمومی، آسیب‌پذیری اطلاعات از طریق اینترنت اشیا، قرارگرفتن اطلاعات در دید عموم، نفوذ به حریم خصوصی از طریق داده‌کاوی و پروفایل‌سازی و جاسوسی سایبری، باعث نقض حریم خصوصی افراد می‌شود.

مطالعۀ مروری-کتابخانه‌یی فرصت‌ها و چالش‌های کارآفرینی

پوهنیار علی احمد امیری،محمد جمیل عثمانی،میرویس محمدی — Wed, 20 Mar 2024 00:00:00 -0700

امروز از کا‌رآفرینی به‌عنوان ابزاری برای محرومیت‌زدایی یاد شده و شناسایی فرصت، به‌عنوان قلـب و آغاز‌گر کارآفرینی قلم‌داد می‌شود. این مقاله به معرفی کلی از کار‌آفرینی، فرصت‌ها و چالش‌های اساسی در کار‌آفرینی پرداخته است و شناخت کامل و استفادۀ صحیح از فرصت‌های کارآفرینی، ابزاری برای رُشد و توسعۀ اقتصادی پیش‌نهاد شده است. این تحقیق به روش مروری-کتاب‌خانه‌یی ناساختارمند و با استناد به مقالات‌ انجام شده است. در مطالعاتی‌ که در مورد کارآفرینی و کارآفرینان صورت می‌گیرد، هم‌واره این‌ سؤال مطرح می‌شود که فرصت‌ها و چالش‌های کارآفرینی چیست؟ جمع‌بندی‌ نشان‌دهندۀ فرصت‌ها و چالش‌های اساسی کارآفرینی که شاملِ وجود نیروی بشری وافر، حمایت حکومت و موجودیت سرمایۀ طبیعی فراوان (فرصت‌ها)، عدم وجود نیروی بشری متخصص، تیوری‌بودن مطالب علمی نهاد‌های تحصیلی و سیر تکامل سطحی نهاد‌های علمی (چالش‌ها) می‌باشد.