مطالعۀ تطبیقی غصب و حیازت با سوءِ نیَّت در فقه و حقوق ایران، افغانستان و مصر

قرآن کریم

ابن‌اثیر. (1364‌ش). النهایة فی غریبب الحدیث. تحقیق: طاهر احمد زاوی و محمود محمد طناخی. قم: مؤسسه اسماعیلیان.

ابن‌منظور. (1408 ق، 1988‌م)، لسان العرب. بیروت: داراحیاء التثراث العربی‌.

ابهری علی‌آباد، حمید؛ پرتوی، حمید. (1389). «مفهوم و قلمرو غصب در فقه اسلامی و حقوق مدنی ایران». مقالات و بررسی‌ها (منتشر نمی‌شود). 41(1). https://jmb.ut.ac.ir/article_20884.html

احمد‌سراج، محمد. (1993‌م). ضمان العدوان فی الفقه الاسلامی. بیروت: المؤسسة الجامعة للدراسات و النشر و التوزیع‌.

اردبیلی، احمد. (1403‌ق). مجمع البرهان و الفائیده. ج 10. قم: انتشارات اسلامی‌.

امامی، حسن. (بی‌تا)، حقوق مدنی. تهران: انتشارات اسلامی‌.

انصاری، مرتضى. (1410‌‌ ق). كتاب المكاسب. چ سوم. ج پنجم. قم: مؤسسة مطبوعاتى دار الكتاب.

انوری، حسن. (1381). فرهنگ بزرگ سخن. ج سوم. تهران: انتشارات سخن‌.

باریکلو، علی‌رضا. (1387). مسؤولیت مدنی. چ دوم. تهران: نشر میزان‌.

البجیرمی، سلیمان. (1995 م). حاشیۀ البجیرمی علی الخطیب= تحفۀ الحبیب علی شرح الخطیب. ج سوم. بیروت: دارالفکر‌.

البشیر، محمد طه؛ حسون طه، غنی. (1982‌م). الحقوق العینیة الحقوق العینیة الاصلیة – الحقوق العینیة التبعیة. بغداد: وزارة التعلیم العالی والبحث العلمی عراق.

جعفری لنگرودی، محمد جعفر. (1386). مبسوط در ترمینولوژی حقوق. چ سوم. ج چهارم. تهران: گنج دانش‌.

الجوینی، عبدالملک. (2007 م). نهایة المطلب فی درایة المذهب. ج هفتم. بیروت: دارالمنهاج.

حائری، مرتضى. (1418‌ ق). كتاب الخمس. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعة مدرسين حوزة علمية قم.

الحجاوی، موسی. (بی‌تا). الاقناع فی فقه الامام احمد بن حنبل. ج دوم. بیروت: دارالمعرفه.

حلی، حسن «علامه». (1420‌ ق). تحریر الاحکام الشرعیه علی مذهب الامامیه. ج چهارم. قم: مؤسسة امام صادق‌.

حلی، مقداد. (بی‌تا). التنقیح الرائع لمختصر الشرائع. ج چهارم. قم: انتشارات کتاب‌خانة آیت‌الله مرعشی نجفی.

حیاتی، علی‌عباس. (1392). حقوق مدنی (4) مسؤولیت مدنی. تهران: نشر میزان‌.

خمينى، سيد روح اللّه موسوى. (بی‌تا). تحرير الوسيلة. ج دوم. قم: مؤسسه مطبوعات دارالعلم.

الدسوقی، محمد. (بی‌تا). حاشية الدسوقي على الشرح الكبير. ج سوم. بی‌جا: بی‌نا‌.

الرافعی، عبدالکریم. (بی‌تا). فتح العزیز بشرح الوجیز. ج یازدهم. بی‌جا: بی‌نا‌.

رحیمی، اسحق. (1397). مسؤولیت مدنی و الزام‌های خارج از قرارداد. کابل: انتشارات فرهنگ.

الزحیلی، وهبه. (2006 م). الفقه الاسلامی و ادلته. ج ششم. دمشق: دارالفکر.

السرخسی، محمد. (1993 م). المبسوط. ج یازدهم. بیروت: دارالمعرفه.

السلمان، عبدالعزیز. (بی‌تا). الأسئلة و الأجوبة الفقیة. ج ششم. بی‌جا: بی‌نا‌.

السنهوری، عبدالراق احمد. (2000 م). الوسیط فی الشرح الاقانون المدنی الجدید. چاپ سوم. ج 8 و 9. بیروت: منشورات الحلبی الحقوقیة‌.

الشافعی، محمد. (1990 م). الام. ج سوم. بیروت: دارالمعرفه‌.

شامبیاتی، هوشنگ. (1392). حقوق جزای اختصاصی جرایم علیه اموال و مالکیت. چ دوم. ج دوم. تهران: انتشارات مجد‌.

الشیربینی، محمد. (1994 م). مغنی المحتاج الی معرفة معانی الفاظ منهاج. ج سوم. بی‌جا: دارالکتب العلمیه‌.

الشیربینی، محمد. (بی‌تا). الاقناع فی حل ألفاظ أبی شجاع. ج دوم. بیروت: دارالفکر‌.

طاهری، حبیب‌الله. (1418 ‌ق). حقوق مدنی. چ دوم. ج دوم. قم: انتشارات اسلامی.

طباطبایی، سید‌علی. (1418‌ق). ریاض المسائل. ج 14. قم: مؤسسة آل البیت‌.

طباطبايى، سيد‌حسن «مدرس». (1408‌ ق). الرسائل الفقهية. تهران: ستاد بزرگ‌داشت پنجاهمين سال‌گرد شهادت مدرس.

طلبه، انور. (2006 م). المطول فی شرح القانون المدنی. چ سوم. ج 14. اسکندریه: المکتبة الجامی الحدیث.

عاملی، سید‌جواد. (1419 ق). مفتاح الکرامة. ج 18. قم: انتشارات اسلامی‌.

عاملى، بهاء‌الدين، محمد‌بن حسين؛ ساوجى، نظام بن‌حسين. (1429 ‌ق). جامع عباسى و تكميل آن (محشّى، ط - جديد). قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعة مدرسين حوزة علمية قم.

عاملى‌ حرّ، محمد. (1409‌ق). وسائل الشيعة. ج اول. قم:‌ مؤسسة آل البيت عليهم السلام.

عاملى، شهيد ثانى، زين‌الدين. (1410‌ ق). الروضة البهية في شرح اللمعة الدمشقية (المحشّى - كلانتر). ج هفتم. قم: كتاب‌فروشى داورى.

عاملى، شهيد ثانى، زين‌الدين. (1413 ‌ق). مسالك الأفهام إلى تنقيح شرائع الإسلام. ج 12. قم: مؤسسة المعارف الإسلامية‌.

عمید زنجانی، عباس‌علی. (1382). موجبات ضمان: در آمدی بر مسئولیت مدنی و اسباب و آثار آن در فقه اسلامی. تهران: نشر میزان‌.

فرج صده، عبدالمنعم. (بی‌تا). الحقوق العینیة الاصلیة دراسة فی القانون اللبنانی و القانون المصری. بیروت: دارالنهضة العربیة.

کاتوزیان، ناصر. (1377). دورة مقدماتی حقوق مدنی وقایع حقوقی. چ دوم. تهران: شرکت سهامی انتشار‌.

کاتوزیان، ناصر. (1384). دورة مقدماتی حقوق مدنی وقایع حقوقی. چ هشتم. تهران: شرکت سهامی انتشار‌.

الکاسانی، علاء‌الدين ابوبکر. (1406 هـ - 1986 م). بدائع الصنائع في ترتيب الشرائع. چ سوم. ج هفتم. ‌بی‌جا: دار‌الكتب العلمية‌.

کاشف الغطا، محمد‌حسین. (1359‌ق). تحریر المجله. ج دوم. نجف: مکتبۀ المرتضویه.

الکلوذانی، محفوظ. (2004 م). الهداية على مذهب الإمام أبي عبد الله أحمد بن محمد بن حنبل الشيباني. بی‌جا: مؤسسة غراس للنشر والتوزيع‌.

کیخا، محمدرضا؛ آیین، علیرضا‌. (1399). «نگرشی انتقادی به سیاست سخت‌گیرانة نهاد غصب و لزوم درجه‌بندی مسؤولیت (برپایه کیفیت دخالت عنصر درون‌ذاتیِ حُسن یا سوءنیت)». پژوهش حقوق خصوصی. 9(33). 189-219. https://doi.org/10.22054/jplr.2020.47427.2308

محقق داماد، مصطفی. (1406 ق). قواعد فقه. چ 12. ج 1. تهران: مرکز نشر اسلامی.

المقدسی، ابن قدامه. (1968). المغنی للابن قدامه. ج پنجم. قاهره: مکتبة القاهره‌.

منلا خسرو، محمد. (بی‌تا). درر الحکام شرح غرر الأحکام. ج دوم. ناشر‌: دار إحیاء الکتب العربیة‌.

النقیب، احمد بان. (1982 م). عمدة السالک وعدة الناسک. قطر: الشئون الدینیة‌.

النووی، ابو ذکریا. (2005 م). منهاج الطالبین و عمدة المفتین فی الفقه. دمشق: دارالفکر.

هوشیار، محمدرضا؛ زارع، مهدی و رمضانی، محمد‌. (1399). «آثار و شرایط قوة قاهره در فقه امامیه و حقوق مدنی ایران». دانش و پژوهش حقوقی. 6(1). 119-146. https://ajkrl.scu.ac.ir/article_17336.html

کُد جزای افغانستان، مصوب بهار 1397.

قانون مجازات اسلامی ایران، مصوب 2/ 3/ 1375.

قانون مدنی افغانستان، مصوب 1355.

قانون مدنی ایران، مصوب 1307.

قانون مدنی مصر، مصوب 1948 میلادی.

قانون مسئولیت مدنی، ایران مصوب 7/ 2/ 1339.

References

The Holy Quran

Ibn Athir. (1985). Al-Nihayah fi Gharib al-Hadith. Edited by Tahir Ahmad Zawi & Mahmoud Muhammad Tannakhi. Qom: Ismailian Institute. [In Arabic]

Ibn Manzur. (1988). Lisan al-Arab. Beirut: Dar Ihya’ al-Turath al-Arabi. [In Arabic]

Abhari Ali-Abad, Hamid & Partovi, Hamid. (2010). “The Concept and Scope of Usurpation in Islamic Jurisprudence and Iranian Civil Law.” Articles and Reviews (Unpublished), 41(1). [In Persian]

Ahmad Siraj, Muhammad. (1993). Dhaman al-Adwan fi al-Fiqh al-Islami. Beirut: The University Institution for Studies, Publishing, and Distribution. [In Arabic]

Ardebili, Ahmad. (1983). Majma’ al-Burhan wa al-Fa’idah, Vol. 10. Qom: Islamic Publications. [In Arabic]

Emami, Hassan. (n.d.). Civil Law. Tehran: Islamic Publications. [In Persian]

Ansari, Murtada. (1989). Kitab al-Makasib, 3rd edition, Vol. 5. Qom: Mu’assasat Matbu‘at Dar al-Kitab. [In Arabic]

Anvari, Hassan. (2002). Sokhan Grand Dictionary, Vol. 3. Tehran: Sokhan Publications. [In Persian]

Barikloo, Alireza. (2008). Civil Liability, 2nd edition. Tehran: Mizan Publishing. [In Persian]

Al-Bajirmi, Suleiman. (1995). Hashiyat al-Bajirmi ‘ala al-Khatib: Tuhfat al-Habib ‘ala Sharh al-Khatib, Vol. 3. Beirut: Dar al-Fikr. [In Arabic]

Al-Bashir, Muhammad Taha & Hassoun Taha, Ghani. (1982). Al-Huquq al-‘Ayniyyah: Al-Huquq al-‘Ayniyyah al-Asliyya – Al-Huquq al-‘Ayniyyah al-Taba‘iyya. Baghdad: Ministry of Higher Education and Scientific Research, Iraq. [In Arabic]

Jafari Langroudi, Mohammad Jafar. (2007). Expanded Terminology of Law, 3rd edition, Vol. 4. Tehran: Ganj-e Danesh. [In Persian]

Al-Juwayni, Abdul Malik. (2007). Nihayat al-Matlab fi Dirayat al-Madhhab, Vol. 7. Beirut: Dar al-Minhaj. [In Arabic]

Ha’eri, Murtada. (1998). Kitab al-Khums. Qom: Office of Islamic Publications affiliated with the Society of Seminary Teachers of Qom. [In Arabic]

Al-Hijjawi, Musa. (n.d.). Al-Iqna‘ fi Fiqh al-Imam Ahmad ibn Hanbal, Vol. 2. Beirut: Dar al-Ma‘rifah. [In Arabic]

Hilli, Hassan “Allamah”. (1999). Tahrir al-Ahkam al-Shar‘iyyah ‘ala Madhhab al-Imamiyyah, Vol. 4. Qom: Imam Sadiq Institute. [In Arabic]

Hilli, Muqaddad. (n.d.). Al-Tanqih al-Ra’i‘ li Mukhtasar al-Shara’i‘, Vol. 4. Qom: Ayatollah Mar‘ashi Najafi Library Publications. [In Arabic]

Hayati, Ali Abbas. (2013). Civil Law (4): Civil Liability. Tehran: Mizan Publishing. [In Persian]

Khomeini, Seyyed Ruhollah Mousavi. (n.d.). Tahrir al-Wasilah, Vol. 2. Qom: Mu’assasat Matbu‘at Dar al-‘Ilm. [In Arabic]

Al-Dusuqi, Muhammad. (n.d.). Hashiyat al-Dusuqi ‘ala al-Sharh al-Kabir. Vol. 3. No place: No publisher. [In Arabic]

Al-Rafi'i, Abdul Karim. (n.d.). Fath al-Aziz bi-Sharh al-Wajiz. Vol. 11. No place: No publisher. [In Arabic]

Rahimi, Ishaq. (2018). Civil Liability and Extra-Contractual Obligations. Kabul: Farhang Publications. [In Persian]

Al-Zuhaili, Wahba. (2006). Al-Fiqh al-Islami wa Adillatuh. Vol. 6. Damascus: Dar al-Fikr. [In Arabic]

Al-Sarakhsi, Muhammad. (1993). Al-Mabsut. Vol. 11. Beirut: Dar al-Ma'arifah. [In Arabic]

Al-Salman, Abdulaziz. (n.d.). Al-As'ilah wa al-Ajwibah al-Fiqhiyyah. Vol. 6. No place: No publisher. [In Arabic]

Al-Sanhuri, Abdul-Razzaq Ahmad. (2000). Al-Wasit fi al-Sharh al-Qanun al-Madani al-Jadid. Third edition. Vol. 8 & 9. Beirut: Manshurat al-Halabi al-Huquqiyyah. [In Arabic]

Al-Shafi'i, Muhammad. (1990). Al-Umm. Vol. 3. Beirut: Dar al-Ma'arifah. [In Arabic]

Shambayati, Hushang. (2013). Special Criminal Law: Crimes Against Property and Ownership. Second edition. Vol. 2. Tehran: Majd Publications. [In Persian]

Al-Shirbini, Muhammad. (1994). Mughni al-Muhtaj ila Ma‘rifat Ma‘ani Alfaz al-Minhaj. Vol. 3. No place: Dar al-Kutub al-‘Ilmiyyah. [In Arabic]

Al-Shirbini, Muhammad. (n.d.). Al-Iqna‘ fi Hall Alfaz Abi Shuja‘. Vol. 2. Beirut: Dar al-Fikr. [In Arabic]

Taheri, Habibullah. (1997). Civil Law. Second edition. Vol. 2. Qom: Islamic Publications. [In Persian]

Tabatabai, Sayyid Ali. (1997). Riyadh al-Masa'il. Vol. 14. Qom: Al al-Bayt Institute. [In Persian]

Tabatabai, Sayyid Hassan "Modarres". (1987). Al-Rasa’il al-Fiqhiyyah. Tehran: The Commemoration Committee for the 50th Anniversary of Modarres’ Martyrdom. [In Persian]

Talabah, Anwar. (2006). Al-Mutawwal fi Sharh al-Qanun al-Madani. Third edition. Vol. 14. Alexandria: Al-Maktabah al-Jami‘ al-Hadith. [In Arabic]

Amili, Sayyid Jawad. (1998). Miftah al-Karamah. Vol. 18. Qom: Islamic Publications. [In Arabic]

Amili, Baha' al-Din Muhammad ibn Husayn; Sawaji, Nizam ibn Husayn. (2008). Jami‘ Abbasi wa Takmilatuh (Mahshi, T - Jadid). Qom: Office of Islamic Publications affiliated with the Seminary Teachers Society of Qom. [In Arabic]

Amili Har, Muhammad. (1988). Wasa’il al-Shi‘ah. Vol. 1. Qom: Al al-Bayt Institute. [In Arabic]

Amili, Al-Shahid al-Thani, Zayn al-Din. (1990). Al-Rawdah al-Bahiyyah fi Sharh al-Lum‘ah al-Dimashqiyyah (Mahshi - Kalantar). Vol. 7. Qom: Dawari Bookstore. [In Arabic]

Amili, Al-Shahid al-Thani, Zayn al-Din. (1993). Masalik al-Afham ila Tanqih Shara’i‘ al-Islam. Vol. 12. Qom: Institute of Islamic Knowledge. [In Arabic]

Amid Zanjani, Abbas-Ali. (2003). Causes of Liability: An Introduction to Civil Liability and its Causes and Effects in Islamic Jurisprudence. Tehran: Mizan Publications. [In Persian]

Faraj Sada, Abdul-Mun'im. (n.d.). Al-Huquq al-‘Ainiyyah al-Asliyah: Dirasah fi al-Qanun al-Lubnani wa al-Qanun al-Masri. Beirut: Dar al-Nahda al-‘Arabiyyah. [In Arabic]

Katouzian, Nasser. (1998). Introduction to Civil Law: Legal Events. Second edition. Tehran: Sahami Enteshar Publications. [In Persian]

Katouzian, Nasser. (2005). Introduction to Civil Law: Legal Events. Eighth edition. Tehran: Sahami Enteshar Publications. [In Persian]

Al-Kasani, Ala' al-Din Abu Bakr. (1986). Bada'i' al-Sana'i' fi Tartib al-Shara'i'. Vol. 7. Third edition. No place: Dar al-Kutub al-‘Ilmiyyah. [In Arabic]

Kashf al-Ghita, Muhammad-Husayn. (1980). Tahrir al-Majallah. Vol. 2. Najaf: Maktabah al-Murtadhawiyyah. [In Arabic]

Al-Kilawazani, Mahfouz. (2004). Al-Hidayah ‘ala Madhhab al-Imam Abi ‘Abd Allah Ahmad ibn Muhammad ibn Hanbal al-Shaybani. No place: Gharas Publishing and Distribution Foundation. [In Arabic]

Keikha, Mohammadreza; Aein, Alireza. (2020). "A Critical View on the Strict Policy of the Institution of Usurpation and the Necessity of Classifying Liability (Based on the Quality of the Inner Element of Good or Bad Intent)." Private Law Research. 9(33). 189-219. https://doi.org/10.22054/jplr.2020.47427.2308 [In Persian]

Muhaqqiq Damad, Mustafa. (1986). Qawa’id Fiqh. Vol. 1. Twelfth edition. Tehran: Islamic Publishing Center. [In Arabic]

Al-Maqdisi, Ibn Qudamah. (1968). Al-Mughni by Ibn Qudamah. Vol. 5. Cairo: Maktabah al-Cairo. [In Arabic]

Manla Khusraw, Muhammad. (n.d.). Durar al-Hukam Sharh Ghurar al-Ahkam. Vol. 2. Publisher: Dar Ihya al-Kutub al-‘Arabiyyah. [In Arabic]

Al-Naqib, Ahmad Ban. (1982). ‘Umdat al-Salik wa ‘Iddat al-Nasik. Qatar: Religious Affairs. [In Arabic]

Al-Nawawi, Abu Zakariya. (2005). Minhaj al-Talibin wa ‘Umdat al-Muftin fi al-Fiqh. Damascus: Dar al-Fikr. [In Arabic]

Hushyar, Mohammadreza; Zar’ei, Mahdi and Ramazani, Mohammad. (2020). "The Effects and Conditions of Force Majeure in Imamite Jurisprudence and Civil Law of Iran." Law and Research Studies. 6(1). 119-146. https://ajkrl.scu.ac.ir/article_17336.html [In Persian]

Afghan Penal Code, approved in Spring 2018. [In Persian]

Islamic Penal Code of Iran, approved on 23 May 1996. [In Persian]

Civil Code of Afghanistan, approved in 1976. [In Persian]

Civil Code of Iran, approved in 1928. [In Persian]

Civil Code of Egypt, approved in 1948. [In Arabic]

Civil Liability Law, Iran, approved on 27 April 1960. [In Persian]