مطالعهٔ زبان‌شناختی موترنوشته‌های شهر هرات

چکیده

موترنوشته‌ها به‌عنوان انعکاس­‌دهندهٔ اندیشه‌‌ها و عقاید، بخشی از فرهنگ عامیانه و سنّتی هر جامعه است، که هر روز و شب به ساده‌گی از کنار آن عبور می‌کنیم؛ بدون اعتنا‌ به این‌که این نمودها بیان‌گر فرهنگ، آداب و رسوم بخش عظیمی از جامعه است. امروزه چنین مطالعات در حیطهٔ زبان­‌شناسی، به‌ویژه قوم­‌نگاریِ گفتار مورد بررسی قرار می­‌گیرد. هدف و مقصد از قوم‌نگاریِ گفتار به‌طور کلّی توصیف فرهنگ از دیدگاه اعضای وابسته به آن است و قوم‌نگاری یک قوم یا مردم، مجموعهٔ اطلاعاتی است، که جنبه‌های بسیار مختلف اجتماعی آن­‌ها را در بر می‌­گیرد، که یکی از آن‌‌ جنبه‌‌ها یا بخش‌­‌ها می‌­تواند بررسی زبان­‌شناختی موترنوشته‌‌ها باشد. از آن­‌جایی­‌که تحقیق وسیع دربارهٔ ساختار زبان‌­شناختی، موضوعی و کارکرد اجتماعی و فرهنگی موترنوشته­‌ها در هرات و حتا در تمام افغانستان صورت نگرفته است؛ این نوشته با طرح این پرسش: کدام نوع نمادها در موترنوشته­‌های شهر هرات بیش‌تر رایج است؟ به بررسی موترنوشته­‌های سبک‌و‌سنگین شهر هرات ازلحاظ زبان‌شناختی (نمادِ زبانی، نمادِ ریاضی و نماد تصویر) با داده­‌های ۵۰۰۰ موترنوشته به هدف مشخص‌نمودن کاربرد میزان نمادها و موضوعات موترنوشته­‌های شهر هرات تحریر شده است، که در حیطهٔ توسعهٔ ادبیات عامیانه‌ اهمیت دارد. در این نوشته از روش توصیفی به سبک پیمایشی برای بررسی داده­‌های آن استفاده شده است. یافته‌های پژوهش به مذهبی‌بودن بیش‌تر موضوعات موترنوشته‌­‌های شهر هرات اشاره دارد و هم‌چنان به‌دست آمد که زبان ­فارسیِ دری، نسبت به سایر ‌زبان‌های رایج شهر هرات، دارای بیش‌ترین بسامد در موترنوشته­‌ها می­‌باشد.