مرگ‌آشنایی و حيات جاودانه، در آثار منظوم سهراب سپهری و الکساندر سرگییویچ پوشکین

نویسندگان

DOI:

https://doi.org/10.58342/ghalibqj.V.12.I.3.3

واژه‌گانِ کلیدی:

سهراب سپهری، الکساندر سرگییویچ پوشکین، مرگ، حیات جاودانه، عرفان.

چکیده

مرگ و حیاتِ جاودانه، از مهم‌ترین دغدغه‌ها‌یی‌است که بشر در طول تاریخ با آن مواجه بوده است. انسان هم‌واره در پی یافتن پاسخی درست به چرایی آفرینش و فلسفۀ آن است. فیلسوفان و شاعران عارف، هر یک از دریچه‌یی خاص، به این موضوع نگریسته‌اند. الکساندر سرگییویچ پوشکین (1799-1837)، پدر شعر روسیه، از‌چندین‌جنبه به مرگ نگریسته است. پدیده‌ها‌ی مرگ، زنده‌گی و دست‌یابی به جاودانه‌گی بیش از هرچیز ذهن او را به‌خود مشغول کرده. از جانبی، سهراب سپهری، شاعر معاصر ایران (1307-1359)، نیز در برخی از اشعار خود به مرگ و زنده‌گی توجه نشان داده. این اشتراک در موضوع، دست‌مایۀ پژوهش حاضر شد‌ تا از این طریق تفاوت میان اندیشۀ دو شاعر بررسی شود. باتوجه ‌به جهان‌بینی خاص هر یک از شاعران، نگاه آنان به این دو موضوع با هم متفاوت است؛ ازهمین‌رو، پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی کشیده به این پرسش پاسخ ‌دهد که: مرگ‌آشنایی و حیات جاودانه در آثار منظوم سپهری و پوشکین چه‌گونه تصویر شده است و این موارد را تجزیه‌وتحلیل ‌می‌کند. سپهری و پوشکین هردو به مرگ به اندازۀ دیگر مسائل بنیادین بشر توجه می‌کنند و با نگاهی ثابت و مثبت به مرگ می‌نگرند و آن را به‌منزلۀ واقعیت زنده‌گی می‌پذیرند.

شناخت‎‌‌نامۀ نویسنده‌گان

دکتر ناهیده کلاشی، دانش‌گاه/ پوهنتون الزهرا

استادیار گروه‌ زبان روسی، دانش‌کده/ پوهنځی ادبیات، دانش‌گاه/ پوهنتون الزهراء، تهران، ایران

دکتر مهین پناهی، دانش‌گاه/ پوهنتون الزهرا

استاد تمام گروه زبان و ادبیات فارسی، دانش‌کده/ پوهنځی ادبیات، دانش‌گاه/ پوهنتون الزهراء، تهران، ایران

سرچشمه‌ها/ منابع

۱. قرآن کریم. (1372). ترجمۀ ناصر مکارم شیرازی. سورۀ عنکبوت، آیۀ 64. قم: انتشارات دار‌القرآن الکریم. ‌404.

۲. آذرنیوار، لیلا؛ پورالخاص، شکرالله؛ کیانی، احمدرضا. (۱۴۰۱). «بررسی مرگ و تأثیر آن بر زنده‌گی در آثار سعدی با تکیه بر روان‌درمان‌گری اگزیستانسیال اروین یالوم». ایران: دوفصل‌نامۀ علمی زبان و ادبیات فارسی دانش‌گاه خوارزمی. ۳۰ (۹۲). صص ۷-۳۰. URL: http://jpll.khu.ac.ir/article-1-4180-fa.html.

۳. آلبوم، میچ. (1385). سه شنبه‌ها با موری. ترجمۀ ماندانا قهرمانلو. چ‌ دوم. تهران: انتشارات قطره.

۴. برزگر، محمدرضا. (1371). مفاتيح‌الاعجاز في شرح گلشن راز. تهران: انتشارات زوار.

۵. پوشکین، الکساندر سرگییویچ. (1384). سوارکار مفرغی. ترجمة حمیدرضا آتش برآب. ‌تهران: انتشارات هرمس.

۶. ترویا، هانری. (1374). پوشکین (‌زنده‌گی‌نامه). ترجمۀ حسینعلی هروی. تهران: انتشارات البرز.

۷. تیلیش، پل. (1384). شجاعت بودن. ترجمۀ مراد فرهادپور. چ‌ سوم. تهران: ‌انتشارات علمی ‌و فرهنگی.

۸. رحیمیان، سعید؛ جباره ناصرو، محبوبه. (1389). «ترس از مرگ در آثار عطار». ایران: مجلۀ ادبیات عرفانی. شـمــارة 3. صص 38 تا 55. http://www.noormags.com/view/fa/articlepage/844133.

۹. زماني، كريم. (1386). ميناگر عشق. چ‌ ششم. تهران: ‌نشر ني.

۱۰. زندي‌پژوه، ناهيد. (03/04/1388)‌. «پوشكين و تأسي از قرآن». ایران: روزنامۀ كيهان. شماره 19394. برداشت: 10/11/1401.

۱۱. سپهری، سهراب. (1378). هشت کتاب. چ‌ چهارم. تهران: انتشارات طهوری.

۱۲. سقازاده، بهاره؛ مطلق، بهمن نامور. (1400). «گذار از وحشت مرگ به‌عنوان دیگری به واسطۀ زبان زنانه؛ خوانشی از بالکن اثر ژنه». ایران: مجلۀ نقد زبان و ادبیات خارجی. ‌دوره هجدهم. شـمــارۀ 27. صص‌ ۲۶۵-۲۹۱.. https://doi.org/10.52547/clls.18.27.265

۱۳. شبستری، محمود. (تألیف 717 ه.ق.). ‌گلشن راز‌. تصحیح و مقابله امیر حسین خنجی. نسخۀ الکترونیکی، نشر الکترونیک: وبگاه "‌ایران تاریخ"، تاریخ انتشار 29 مهر 1388. http://ketaab.iec-md.org/e-adabi/pdf/golshaneraaz.pdf‌.

۱۴. شهاب، بابک. (1378). ‌برگزیده اشعار پوشکین "برایم ترانه بخوان!". تهران: انتشارات لاهیتا. نسخۀ الکترونیکی: http://blog.ahmadnia.net/spip.php?article1402.

۱۵. شمیسا، سیروس. (1378). نگاهی به سهراب سپهری. چ‌ چهارم، تهران: انتشارات مروارید.

۱۶. عماد، حجت. (1377). سهراب سپهری و بودا. تهران: انتشارات فرهنگستان یادواره.

۱۷. فروغی، حسن؛ رضایی، مهناز. (1392). «تصویر مرگ و زنده‌گی در شعر معاصر ایران». ایران: مجلۀ پژوهش ادبیات معاصر جهان. دورۀ 18. شمارۀ 2. https://jor.ut.ac.ir/article_52047.html.

۱۸. کازنتزاکیس، نیکوس. (1387). گزارش به خاک یونان. ترجمۀ صالح حسینی. چ‌ پنجم، تهران: انتشارات نیلوفر.

۱۹. کریمی مطهر، جان‌الله؛ یحیی‌پور، مرضیه. (1390). الکساندر پوشکین و مشرق زمین. ‌تهران: انتشارات پژوهش‌گاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

۲۰. مولوی، جلال‌الدین محمد. (1372). مثنوی معنوی. به‌کوشش: محمد استعلامی. ج‌ 3. چ‌ سوم. تهران: انتشارات زوار.

۲۱. نفیسی، سعید. (1367). تاریخ ادبیات روسیه. چ‌ دوم، تهران: انتشارات توس.

۲۲. ﻧﻮروزی، داوودﺧﺎﻧﻲ؛ ﺛﻮراﷲ، ﺣﺴـﻴﻨﻌﻠﻲ ﻗﺒﺎدي. (1379). «ﺑﺮرﺳﻲ و ﺗﺤﻠﻴـﻞ ﻣﻀـﺎﻣﻴﻦ ﻣـﺮگ در ﺷـﻌﺮ ﻣﻮﻟﻮی، ﺧﻴـﺎم، ﺳﻬﺮاب ﺳﭙﻬﺮي و ﻓﺮﻳﺪون ﺗﻮﻟلی». ﭘﺎﻳﺎن‌نامۀ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ارشد رشتۀ زﺑﺎن و ادﺑﻴﺎت ﻓﺎرﺳﻲ. به‌ره‌نمایی: دکتر حسینعلی قبادی‌. دانش‌کدۀ ﻋﻠﻮم اﻧﺴﺎنی. دانش‌گاه ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣـﺪرس. ﺗﻬـﺮان.

۲۳. نیچه، فریدریش. (1384). ‌چنين گفت زرتشت. ترجمۀ داريوش آشوری. تهران: انتشارات آگاه.

۲۴. یالوم، اروین. (1387). مامان و معنای زنده‌گی. ترجمۀ سپیده حبیب. ‌تهران: انتشارات کاروان.

۲۵. یزدان‌پناه، مهرعلی؛ جویباری، احمد‌ هاشمی. (03/ تیر 1390). «مرگ و حیات در ‌حدیقۀ سنایی». ایران: روزنامۀ اطلاعات. برداشت: 10/11/1401.

Камалетдинова, А. Я. (2019). Мировоззренческие подходы к феномену здоровья в различных культурах / А. Я. Камалетдинова, А. Б. Невелев // Вестник Челябинского государственного университета. Образование и здравоохранение. 3–4 (7–8):5–8.

Лосев А.В. (2020). Трагедия смерти и драма жизни/ А.В. Лосев // КОМОТНБТ1КЛ: Философия. Социология. Право. 45 (3): 460-467. DOI 10.18413/2712-746X-2020-44-3 -460-467

Пушкин, А. С. (1958). Полное собрание сочинений: В 10 т. –М.: АН СССР. Т.3.–284 с. https://rvb.ru/pushkin/tocvol3.htm

Пушкин, А. С. (1974). В воспоминаниях современников. В двух томах. –М.: Художественная литература. Т.1.–541с. http://www.bibliofond.ru/view.aspx?id=600476

References

Translation of the Holy Quran. (1994). Naser Makarem Shirazi, Surah Al-Ankabut, Ayat 64. Qom: Dar al-qoran. Al-karim Publications. 404 p. (in Persian).

Albom, Mitch (2006). Tuesdays with Morrie. Translated by Mandana Ghahremanloo second edition, Tehran: Qatre Publications. (in Persian).

Azarnivar, L.; Pour-Alkhas S.; Kiani A R. (2022). A Study of Death and Its Effect on Life in Saadi’s Works Based on Irvin Yalom’s Existential Psychotherapy. Biannual scientific journal of Persian language and literature of Khwarazmi University (JPLL); 30 (92). 7-30.URL: http://jpll.khu.ac.ir/article-1-4180-fa.html. (in Persian).

Barzegar, Mohammad Reza (1992). Keys of miracles in explaining Gulchen Raz. Tehran: Zavvar Publications. (in Persian).

Emad, Hojjat (1998), Sohrab Sepehri and Buddha, Tehran: Farhangistan Yadvareh. Publications (in Persian).

Foroughi, Hassan; Rezaei, Mahnaz (2013). Images of Death and Life in Contemporary Iranian Poetry, journal of Research in Contemporary World Literature (RCWL). 18 (2). (https://jor.ut.ac.ir/article_52047.html). (in Persian).

Karimi Motahhar, Janolah, Yahyapour, Marzieh (2011), Alexander Pushkin and the Orient. first edition, Tehran: Research Institute for Humanities and Cultural Studies Publications. (in Persian).

Kamaletdinova A.Ya., Nevelev A.B. (2019). Worldview approaches to the phenomenon of health in various cultures. Bulletin of Chelyabinsk State University. Education and Healthcare, 3-4 (7-8):5-8. (in Russian).

Kazantzakis, Nikos (2008), Report to Greco. Translated by Saleh Hosseini, fifth edition, Tehran: Nilofer Publications (in Persian).

Losev A.V. (2020). The tragedy of death and the drama of life. KOMOTNBT1KL: Philosophy. Sociology. Right. 45(3): 460-467. DOI 10.18413/2712-746X-2020-44-3-460-467(in Russian).

Molavi, Jalaluddin Mohammad (1993), Masnavi i Ma'navi. Mohammad Estelami, volume 3, third edition, Tehran: Zovar Publications (in Persian).

Nafisi, Saeed (1988), History of Russian Literature, second edition, Tehran: Tus Publications (in Persian).

Nietzsche, Friedrich. (2005). Thus Spoke Zarathustra. Translated by Daryoush Ashouri, Tehran: Aghah Publications.

Norouzi, Davoud Khani; Sourallah, Hossein Ali Ghobadi. (2000). Examining and analyzing the themes of death in the poetry of Molloy, Khayyam, Sohrab Sepehri and Fereidoon Tavallali. Master's Thesis, Department of Persian Language and Literature, Faculty of Humanities of Tarbiat Modares University, Tehran. (in Persian).

Pushkin, A.S. (1958). Complete works in ten volumes. Moscow: AN SSSR.. 3rdVolume. 284p. https://rvb.ru/pushkin/tocvol3.htm (in Russian).

Pushkin, A.S. (1974). In the memoirs of contemporaries. - Moscow: Fiction, - T. 1. -541 p. URL: http://www.bibliofond.ru/view.aspx?id=600476 (in Russian).

Pushkin, A.S. (2005). Bronze Horseman. Translated by Hamidreza Atash Barab. First edition, Tehran: Hermes Publications. (in Persian).

Rahimian, Saeed; Jabare Nasero, Mahbube (2010). Fear of death in Attar's works. Journal of Mystical Literature. (3). 38 -55. https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/844133. (in Persian).

Saghazade Bahare, Motlagh Bahman Namvar (2022). Bypassing the Horror of The Death by the Use of Feminine Writing: A Study of Jean Genet’s The Balcony. Journal of Critical Language & Literary Studies 18(27), 265-291.

Sepehri, Sohrab (1999). Eight books, fourth edition, Tehran: Tahuri. (in Persian).

Shabestari, Mahmoud (1311). Gulshan-i Rāz, Amir Hassan Khanji. https://ganjoor.net/shabestari/golshaneraz/sh45/(in Persian).

Shahab, Babak (1999), A selection of Pushkin's poems "Sing me a song!", Tehran: Lahita Publications (http://blog.ahmadnia.net/spip.php?article1402) (in Persian).

Shamisa, Siros (1999). Take a look at Sohrab Sepehri, 4th edition, Tehran, Morvarid Publications (in Persian).

Tillich, Paul (2005). The Courage to Be. Murad Farhadpour, third edition, Tehran: Scientific and Cultural Publications. (in Persian).

Troyat, Henri (1995). Pushkin: A Biography. Translated by Hossein Ali Heravi, first edition, Tehran: Alborz Publications (in Persian).

Yalom, Irvin D. (2008).Momma and the Meaning of Life. Translated by Sepideh Habib, first edition, Tehran: Karvan Publications (in Persian).

Yazdanpanah, MehrAli; Joybari, Hashemi Ahmad (2011). Death and life in "Hadiqat" Sanai. Ettelaat newspaper. Friday, July 03. (in Persian).

Zamani, Karim (2007). The minaret of love. 6h edition, Tehran: Nashr-e Ney Publications (in Persian).

Zandi Pajooh, Nahid (2009). Pushkin and obedience to the Qur'an. Keyhan Newspaper. No. 19394, dated 3/4/88. (in Persian).

Downloads

چاپ شده

2023-09-22

ارجاع به مقاله

کلاشی ن., & پناهی م. (2023). مرگ‌آشنایی و حيات جاودانه، در آثار منظوم سهراب سپهری و الکساندر سرگییویچ پوشکین. فصل‌نامۀ علمی - پژوهشی غالب, 12(3), ۳۵-۵۶. https://doi.org/10.58342/ghalibqj.V.12.I.3.3