دادوستد سهام از دیدگاه شریعت اسلام

چکیده

با نگاه به منشأ ظهور سهام، کثرت رواج آن و وجود ماهیت یا اوصاف غیرشرعی در اصدار و تداول آن، سه دیدگاه فقهی در فقه معاصر تبیین شده است. آن‌چه در مورد این دیدگاه‌ها ناپیداست، اثر عملی آن‌ها بر وضع اقتصاد عامه است. پرسش این است که کدام یکی از این نظریات می‌تواند، به‌تر فقه اسلامی را آیینه‌داری کند و موجب بهبود وضع اقتصاد عامه ‌گردد؟ گرچه بازار بورس در افغانستان هنوز وجود ندارد؛ اما شرکت‌های سهامی در کشور انکارناپذیر است؛ از سویی تجمیع سرمایه‌های پراکنده، سرمایه‌گذاری‌های کلان را میسر می‌سازد و تأثیرات به‌سزای بر وضعیت اقتصادی و اجتماعی و آبادانی کشور می‌گذارد و تحقیق پیرامون وصف شرعی معاملات سهام را باارزش می‌نماید. این تحقیق از نوع بنیادی با روش تحلیلی- توصیفی و با استفاده از منابع کتاب‌خانه‌‌یی، در پی این بوده‌است تا به ارزیابی آرای فقهی پیرامون کيفيت شرعی معاملات سهام بپردازد و نظری را که با نصوص شرعی نزدیک‌تر و مصالح جامعه را به‌تر تضمین می‌کند، معرفی بدارد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که: تحریم مطلق خرید‌و‌فروش سهام با مقاصد و عمومیت نصوص شرع ناسازگار می‌باشد و موجب جمود و رکود سرمایه‌ها می‌شود؛ همین‌طور جواز مطلق معاملات سهام جایی در فقه اسلامی ندارد؛ چون مغایر صراحت و قطعیت ادلۀ شرع و سبب عدم توازن اقتصادی در جامعه می‌شود؛ با آن‌هم تأسیس شرکت‌های سهامی و معاملات سهام در مغایرت با شرع نیست؛ مشروط بر این‌که در اصل و وصف خود شرعاً مجاز باشد.