شاخص‌های بیداری اسلامی در شعر خلیل‌الله خلیلی
DOI:
https://doi.org/10.58342/ghalibqj.V.13.I.1.4واژه‌گانِ کلیدی:
انحطاط، مسلمان، خلیل‌الله خلیلی، بیداری اسلامی، اُمت اسلامیچکیده
بیداری اسلامی جنبشی از هوش‌یاری و آگاهی اُمت اسلامی است که در اثر آن مسلمانان برای به‌دست‌آوردن عظمت و زمام امور سرزمین‌های اسلامی به پا ایستادند. مطالعۀ نقش خلیل‌الله خلیلی شاعر معاصر افغانستان در بیداری اسلامی و بررسی مؤلفه‌های این‌گونه بیداری در شعر او، نشان می‌دهد که خلیلی در احیایی اندیشه‌های دینی، ایجاد هم‌بسته‌گی، خودباوری و روحیۀ بازگشت مسلمانان به‌عظمت دیرین شان، سهم بارز داشته است. هدف تحقیق حاضر معرفی خلیل‌الله خلیلی، نقش شعر او در بیداری جامعۀ اسلامی فارسی‌زبان و بررسی عمده‌ترین شاخص‌های بیداری اسلامی در اشعار اوست. در این تحقیق به این پرسش‌ها پاسخ داده شده که بیداری اسلامی چه شاخص‌هایی دارد و در شعر خلیل‌الله خلیلی این شاخصها چه‌گونه بازتاب یافته‌اند؟ پژوهش حاضر با روی‌کرد تحلیلی - توصیفی صورت گرفته است، که در آن از منابع معتبر ادبی و نقد ادبی بهره‌جویی شده و نمونه‌هایی از اشعار خلیل‌الله خلیلی از دیوان او به‌عنوان شاهدِ بحث، شرح داده شده است. در اشعار خلیلی میتوان شاخصها و نشانه‌های فراوانی از بیداری اسلامی یافت. از مهم‌ترین شاخص‌های یادشده میتوان به فکر وحدت جهان اسلام، دعوت مسلمانان به اتحاد، نکوهش انواع تفرقه، استعمارستیزی، دعوت به برپایی فریضۀ جهاد، تقویت اعتماد بر خویشتن و خودباوری در میان مسلمانان، امید‌دادن به آیندۀ درخشان، فراخوان بازگشت به قرآن و پیام رهایی‌بخش آن، تجدید اندیشۀ ناب اسلامی و مبارزه با اوهام و خرافات ناشی از دورۀ انحطاط، اشاره کرد.
سرچشمه‌ها/ منابع
قرآن کریم.
البنا، حسن. (۱۳۹۴). رسایل (دعوت ما، آنچه مردم را بدان فرا می‌خوانیم و از دیروز تا امروز). ترجمۀ مصطفی اربابی. کابل: اصلاح افکار.
چهرقانی، رضا؛ اسماعیل، شفق. (۱۳۹۳). خلیل الله خلیلی؛ شاعر بیداری و پایداری. مجلۀ ادبیات پارسی معاصر. پژوهش‌گاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی. 4(2). ۳۱ – ۵۱.
خلیلی، خلیل الله. (1385). دیوان خلیل الله خلیلی. به کوشش محمدکاظم کاظمی. تهران: عرفان.
دهخدا، علی اکبر. (۱۳۷۷). لغت‌نامه. تهران: دانش‌گاهِ تهران.
رزمجو، حسین. (۱۳۸۲). نقد و نظری بر شعر فارسی از دیدگاه اخلاقی. مشهد: دانش‌گاه فردوسی.
زرین‌کوب، عبدالحسین. (۱۳۷۵). از گذشتۀ ادبی ایران. تهران: الهدی.
زرین‌کوب، عبدالحسین. (۱۳۸۱). شعر بی‌دروغ، شعر بی‌نقاب. چ 9. تهران: علمی.
غزالی، محمد. (۱۳۸۱). نگرشی نو در فهم قرآن. ترجمة داود نارویی. تهران: احسان.
قرضاوی، یوسف. (۱۴۱۸ هـ. ق). الصحوة الاسلامیة و هموم الوطن العربی و الاسلامی. قاهره: دارالشروق.
قرضاوی، یوسف. (۱۳۷۸ هـ. ش). بیداری اسلامی و فرهنگ اختلاف. ترجمۀ عمر قادری. سنندج: عمر قادری.
قلعچی، قدری. (۱۳۸۴). حکیم مشرق‌زمین، سید جمال الدین افغان. ترجمۀ عبدالواحد نهضت فراهی. کابل: میوند.
قویم، عبدالقیوم. (1387). مروری برادبیات معاصر دری از 1259 تا 1380 ش. کابل: سعید.
لاهوری، محمد‌اقبال. (۱۹۹۰ م). کلیات اشعار فارسی اقبال. به اهتمام اکادمی اقبال. لاهور: استقلال‌پریس.
مصطفی، ابراهیم و دیگران. (۱۹۸۹ م). المعجم الوسیط. استانبول: دارالدعوة.
مودودی، ابوالاعلی. (۱۳۹۲). دعوت و دعوت‌گر. ترجمۀ عبدالعزیز سلیمی. تهران: احسان.
نقوی، علی محمد. (۱۳۷۷). جامعه‌شناسی غرب‌گرایی. ج ۱. تهران: امیر کبیر.
References
The Holy Quran (in Arabic).
Al Banna, Hasan. (2015). Essays (Our invitation, what we call people for and from Yesterday to Today), translated by Mustafa Arbabi. Kabul: Eslah-e-Afkar. (Persian).
Chehrqani, Reza and Ismail Shafaq. (2024). Khalilullah Khalili, poet of awakening and resistance. Journal of Contemporary Persian Literature, research center for humanitarian sciences and cultural studies, 4th year, 2nd volume, summer 2014, pp. 31-51. (Persian).
Khalili, Khalilullah. (2006). Poetical work of Khalilullah Khalili. By effort of Mohammad Kazem Kazemi. Teharan: Erfan. (Persian).
Dehkhuda, Ali Akbar. (1998). Dictionary. Tehran: Tehran University. (Persian).
Razmjo, Husain. (2003). A Criticism and Theory on Persian Poetry from Moral Perspective, volume 1, Mashhad: Firdausi University. (Persian).
Zarinkub, Abdul Husain. (1996). From Olden Literary of Iran. Tehran: Alhoda. (Persian).
Zarinkub, Abdul Husain. (2002). Truthful and uncovered poem. Tehran: Alhoda. (Persian).
Ghazali, Mohammad. (2002). A New Theory on Understanding of Quran. Translated bu Dawod Naroyi. Tehran: Ehsan. (Persian).
Qarzawi, Yusuf. (1996). Islamic Awakening and Depressions of Arabic and Islamic homeland. Cairo: Darul Shroq. (Arabic).
Qarzawi, Yusuf. (1999). Islamic Awakening and Culture of Disagreement. Translated by Omar Qaderi. (Persian).
Qalachi, Qadri. (2005). Eastern Philosopher Saye Jmaluddin Afghan. Translated by Abdul Wahed Nahzat Farahi. Kabul: Maiwand. (Persian).
Qawim, Abdul Qayum. (2008). A Review of Dari Contemporary Literature from 1980 to 2001. Kabul: Saied. (Persian).
Lahori, Iqbal. (1990). Poetical Work of Iqbal. By effort of Iqbal’s Academy. Lahore: Isteqlal press. (Persian).
Mustafa, Ibrahim & Others. (1989). The Medium Dictionary. Istanbul: Darul Dawah. (Arabic).
Mawdudi, Abulala. (2013). Invitation and inviter. Translated by Abdul Aziz Salimi. Tehran: Amir Kabir. (Persian).
Naqawi, Ali Mohammad. (1998). Sociology of Westernization, volume 1. Tehran: Amir Kabir. (Persian).
چاپ شده
ارجاع به مقاله
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 2024 دکتر مهدی دشتی،نورآقا نویسا
این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution 4.0 می باشد.
