بررسی نقش سازمان هم‌کاری‌ شانگهای بر هم‌گرایی منطقه‌ییِ امارت اسلامی افغانستان

نویسندگان

  • علیرضا انصاری کارگر دیپارتمنت اداری - دیپلماسی، پوهنځی/ دانش‌کدۀ حقوق و علوم سیاسی، پوهنتون/ دانش‌گاه جامی، هرات، افغانستان https://orcid.org/0009-0006-8312-5010

DOI:

https://doi.org/10.58342/ghalibqj.V.13.I.3.5

واژه‌گانِ کلیدی:

هم‌گرایی، سازمان هم‌کاری شانگهای، یک‌جانبه‌گرایی، مشروعیت‌زایی، منطقه‌گرایی

چکیده

در عصر کنونی، کُنِش و واکنش بازیگران و رخدادهای سیاسی فقط محدود و محصور در حوزۀ داخلی کشورها نیست، بل‌که تحولات سیاسی، پیامدهایی را برای سایر کشورها به هم‌راه دارد. با به قدرت رسیدن حکومت امارت اسلامی در سال ۲۰۲۱ تعاملات منطقه‌یی هم دگرگون گردید؛ زیرا بازیگران جدید منافع و قواعد خاصی را تعقیب کرده اند. کشورهای ذی‌دخل در امور افغانستان در چهارچوب الگوی منطقه‌یی سازمان هم‌کاری شانگهای، ‌عدم حضور امریکا را هم برای حکومت امارت اسلامی و هم برای کشورهای عضو فرصت دانسته‌اند. با توجه به اهمیت موضوع پرسش اصلی تحقیق این بوده است که سازمان هم‌کاری شانگهای، چه نقشی بر هم‌گرایی منطقه‌یی ‌امارت اسلامی افغانستان دارد؟ فرضیه این بوده است ‌که سازمان هم‌کاری شانگهای، سیاست‌های ضدّ‌داعشی ‌امارت اسلامی افغانستان را به‌عنوان فرصتی برای هم‌گرایی امنیتی، سیاسی و اقتصادی آن‌ها می‌داند. برای انجام پژوهش حاضر از روش تبیینی – تحلیلی استفاده شده است و ‌داده‌ها به روش کتاب‌خانه‌یی انجام گرفت. یافته‌های تحقیق نشان داد که سازمان هم‌کاری شانگهای در امر مبارزه با داعش، قاچاق مواد مخدر با حکومت کنونی هم‌سویی داشته و چنین روی‌کردی باعث شده تا امارت اسلامی فرصت هم‌گرایی با محوریت سیاسی (مشروعیت منطقه‌یی)، اقتصادی (استفاده از سازوبرگ‌های اقتصادی کشورهای عضو) و امنیتی (مبارزه با هراس‌افگنی) را به‌منظور تعامل معنادار به‌دست آورد.

شناخت‌نامۀ نویسنده

علیرضا انصاری کارگر، دیپارتمنت اداری - دیپلماسی، پوهنځی/ دانش‌کدۀ حقوق و علوم سیاسی، پوهنتون/ دانش‌گاه جامی، هرات، افغانستان

دیپارتمنت اداری - دیپلماسی، پوهنځی/ دانش‌کدۀ حقوق و علوم سیاسی، پوهنتون/ دانش‌گاه جامی، هرات، افغانستان

سرچشمه‌ها/ منابع

آدمی، علی؛ عزیزی، حمیدرضا‌. (1392). «سازمان هم‌کاری شانگهای و تهدیدات امنیتی مشترک در آسیای مرکزی». فصل‌نامۀ علمی مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز. 19(81). 1-28. http://ca.ipisjournals.ir/article_10440.html

اخوان کاظمی، مسعود؛ صادقی، سید شمس‌الدین؛ لطفی، کامران. (1397). «تحلیل زمینه‌‌های سیاسی و اجتماعی حضور داعش در آسیای مرکزی (از تهدید نفوذ تا واقعیت حضور)». مطالعات اوراسیای مرکزی. 11(1). 1-21. https://doi.org/10.22059/jcep.2018.137298.449615

اسپوزیتو، جان؛ وال، جان. (1393). جنبش‌های اسلامی معاصر (اسلام و دموکراسی). ترجمۀ شجاع احمد‌وند. چ ‌پنجم. تهران: نشر نی.

اسلامی، محسن؛ ایاز، بهروز. (1396). «بررسی علل نفوذ داعش در آسیای مرکزی و پیامدهای احتمالی آن». پژوهش‌های راه‌بردی سیاست. 6(21). 225-250. https://doi.org/10.22054/qpss.2017.7693

امینی، آرمین؛ موسوی، سیدمحمدرضا. (1392). «شانگهای: منطقه‌گرایی نوین و تهدید منافع امریکا در آسیای مرکزی». فصل‌نامۀ علمی راهبرد. 22(4). 115 – 140. https://dorl.net/dor/20.1001.1.10283102.1392.22.4.5.0

ای. لیک، دیوید؛ ام. مورگان، پاتریک. (1395). نظم‌های منطقه‌ای؛ امنیت‌سازی در جهان نوین. ترجمۀ سید جلال دهقانی فیروزآبادی. چ سوم. تهران: پژوهش‌کدۀ مطالعات راه‌بردی.

طلوع‌نیوز. (14 حمل 1401). «امارت اسلامی کشت کوکنار و تولید مواد مخدر را در کشور ممنوع کرد». طلوع‌نیوز. https://tolonews.com/fa/afghanistan-177402

بایبوردی، اسماعیل؛ خبیری، کابک؛ شاه‌رضایی، محمدحسن. (1394). «بررسی سیاست خارجی آمریکا در مبارزه با تروریسم: اهداف و پیامدهای پیمان امنیتی کابل- واشنگتن». مطالعات روابط بین الملل (پژوهش‌نامۀ روابط بین‌الملل). 8(30). 105-146. https://sid.ir/paper/247580/fa

برژینسکی، زبیگنیو. (1396). انتخاب: سلطه یا ره‌بری. ترجمة امیرحسین نوروزی. تهران: نشر نی.

برژینسکی، زبیگینو. (1394). خارج از کنترل: اغتشاش جهانی در طلیعۀ قرن بیست‌و‌یکم. ترجمۀ عبدالرحیم نوه ابراهیم. چ‌ سوم. تهران: انتشارات اطلاعات.

بوزان، باری. (1389). مردم، دولت‌ها و هراس. ترجمۀ پژوهش‌کدۀ مطالعات راه‌بردی. تهران: پژوهش‌کدۀ مطالعات راه‌بردی.

بی‌.بی.سی. (30 بهمن/ دلو 1402). «پایان نشست دوحه؛ نگرانی گوترش از بن بست توافق نظر با طالبان و خودداری روسیه از دیدار با نمایندگان جامعه مدنی افغانستان». بی.‌‌بی.سی. https://www.bbc.com/persian/articles/c3g0yel5ydvo

خلیلی، محسن؛ زارعی‌هدک، معصومه. (1392). «بازشناسی سازمان هم‌کاری شانگهای بر بنیانِ نسل سوم نظریۀ منطقه‌گرایی». فصل‌نامة سازمان‌های بین‌المللی. 1(3).150 – 121. http://iojournal.csr.ir/Article/37752

دهقانی فیروزآبادی، جلال. (1388)، «تحول در نظریه‌های منطقه‌گرایی». مطالعات اورسیای مرکزی. 3(1).‌ 116 – 99‌. https://jcep.ut.ac.ir/article_21155.html

رئیسی‌نژاد، آرش؛ برنجی، نسیم. (1401). «مدل منطقه‌گرایی سازمان هم‌کاری شانگهای». مطالعات اوراسیای مرکزی. 15(1). 101-126. https://doi.org/10.22059/jcep.2022.342405.450069

سیفی، عبدالمجید؛ پور‌حسن، ناصر. (1397). «داعش و پدیداری موازنۀ تهدید در روابط ایران و عراق».‌ فصل‌نامۀ مطالعات روابط بین‌الملل. 11(1). 37 – 63. https://sanad.iau.ir/journal/prb/Article/540410?jid=540410

سیمبر، رضا؛ پادروند، مهدی. (1397). «چالش‌های سیاست خارجی روسیه در آسیای مرکزی». فصل‌نامۀ آسیای مرکزی و قفقاز. 101(1). ‌‌57 – 85. http://ca.ipisjournals.ir/article_31760.html

یورونیزو فارسی. (5 نوامبر 2023). «سازمان ملل متحد: کشت خشخاش در افغانستان از زمان ممنوعیت طالبان %95 کاهش یافته است». خبرگزاری یورونیوز. https://parsi.euronews.com/2023/11/05/poppy-growth-down-95-in-afghanistan-since-taliban-ban

سیرت، حسین. (14/ 04/ 1402). «سازمان شانگهای: تشکیل دولت فراگیر در افغانستان ضروری است». خبرگزاری دویچه وله. https://p.dw.com/p/4TRQ4

سینائی، وحید؛ خطیبی، احمد ارشاد. (1402). «اقتصاد سیاسی طالبان (1996 – 2001)». مطالعات اورسیای مرکزی. ‌16(1). ‌223 – 248‌. https://doi.org/10.22059/jcep.2023.345868.450085

صانعی، راضیه؛ ترابی، قاسم؛ رضایی، علیرضا. (1401). «رویکرد چین در قبال قدرت‌یابی طالبان در افغانستان (با تأکید بر ابتکار جادۀ ابریشم)». ‌فصل‌نامۀ علمی مطالعات روابط بین‌الملل. 15(4)‌ 106 – 87‌. https://sanad.iau.ir/journal/prb/Article/700607?jid=700607

فارل، ماری؛ هتنه، بورن؛ لانگمن هووه، لوک وان. (1394). سیاست جهانی منطقه‌گرایی. ترجمۀ داود آقایی و ابراهیم طاهری. تهران: خرسندی.

قاسمی، فرهاد. (1390). نظریۀ روابط بین‌الملل و مطالعات منطقه‌ای. تهران: نشر میزان.

‌‌ کرمی، جهانگیر؛ جهانبخش، محمد تقی. (1392). «جایگاه افغانستان در سیاست امنیتی فدراسیون روسیه». سیاست جهانی. 4(2). 65-33. https://interpolitics.guilan.ac.ir/article_1296.html

کوشکی، محمد‌صادق؛ حسینی، سید محمود. (1396). «فرصت‌ها و چالش‌های عضویت جمهوری اسلامی ایران در سازمان هم‌کاری شانگهای». ‌فصل‌نامۀ سیاست. 47(3). 752 – 737. https://doi.org/10.22059/jpq.2017.62862

کولایی، الهه؛ تیشه‌یار، ماندانا. (1391)، «نقش امنیت ساز سازمان همکاری شانگهای در پیرامون افغانستان»، فصل‌نامۀ علمی- پژوهشی سیاست جهانی. ‌1(2). 61-84. https://interpolitics.guilan.ac.ir/article_731.html

گودرزی، مهناز. (1393). «جهانی‌شدن و منطقه‌گرایی: تعامل یا تقابل (مطالعۀ موردی سازمان همکاری شانگهای)». مطالعات اوراسیای مرکزی. 7(2). 335-353. https://doi.org/10.22059/jcep.2014.52983

محب‌پور، اسماعیل؛ شفیعی، نوذر؛ ببری گنبد، سکینه. (1402). «ظرفیت‌های اقتصادی سازمان هم‌کاری شانگهای برای جمهوری اسلامی ایران». پژوهش‌های روابط بین‌الملل. 13(1). 341-367. https://doi.org/10.22034/irr.2023.384685.2348

موسی‌زاده، رضا. (1395). سازمان‌های بین‌المللی. چ بیست‌و‌دوم. تهران: نشر میزان.

بی.بی.سی. (8 مهر/ میزان 1402).‌‌ «نشست منطقه‌ای فرمت مسکو با صراحت بیش‌تر با طالبان صحبت کرد». خبرگزاری بی.بی.سی. https://www.bbc.com/persian/articles/c28vx7erkygo

والتز، کنت. (1398). انسان، دولت و جنگ. ترجمۀ محمدرضا رستمی. تهران: نشر ثالث.

هتنه، بیوردن؛ اینوتای، آندراش؛ سونکل، اوزوالدو. (1391). منطقه‌گرایی نو و آیندة امنیت و توسعه. ترجمۀ علیرضا طیب. تهران، وزارت امور خارجه.

‌بی.بی‌سی. (10دی/ جدی 1402). «هشدار وزیر دفاع طالبان در مورد ورود افراد داعش از کشورهای همسایه به افغانستان». خبرگزاری بی.بی.سی. https://www.bbc.com/persian/articles/cy7rnz0r808o

References

Adami, Ali; Azizi, Hamidreza. (2013). "The Shanghai Cooperation Organization and Common Security Threats in Central Asia."Central Asia and the Caucasus Scientific Quarterly Journal. 19(81), 1-28. http://ca.ipisjournals.ir/article_10440.html (In persian)

Akhavan Kazemi, Masoud; Sadeghi, Seyyed Shamsuddin; Lotfi, Kamran. (2018). "Analysis of the Political and Social Background of ISIS Presence in Central Asia (From the Threat of Influence to the Reality of Presence)." Central Eurasia Studies. 11(1), 1-21. https://doi.org/10.22059/jcep.2018.137298.449615 (In persian)

Esposito, John & Voll, John. (2014). Contemporary Islamic Movements (Islam and Democracy). Translated by Shoja Ahmadvand. 5th ed. Tehran: Nashr Ney. (In persian)

Eslami, Mohsen & Ayaz, Behrouz. (2017). "Examining the Causes of ISIS Infiltration in Central Asia and Its Possible Consequences." Strategic Policy Research Journal. 6(21), 225-250. https://doi.org/10.22054/qpss.2017.7693 (In persian)

Amini, Armin & Mousavi, Seyyed Mohammadreza. (2013). "Shanghai: A New Regionalism and the Threat to U.S. Interests in Central Asia." Rahbord Scientific Quarterly Journal. 22(4), 115-140. https://dorl.net/dor/20.1001.1.10283102.1392.22.4.5.0 (In persian)

Lake, David A. & Morgan, Patrick M. (2016). Regional Orders: Securing Global Security in the New World. Translated by Seyyed Jalal Dehghani Firoozabadi. 3rd ed. Tehran: Strategic Studies Research Institute. (In persian)

Tolo News. (April 3, 2022). "The Islamic Emirate Banned the Cultivation of Poppies and Production of Narcotics in the Country." Tolo News. https://tolonews.com/fa/afghanistan-177402 (In persian)

Baybordi, Esmail; Khabiri, Kabek; Shahrezaei, Mohammad Hassan. (2015). "U.S. Foreign Policy in the Fight Against Terrorism: Goals and Outcomes of the Kabul-Washington Security Pact." International Relations Studies (International Relations Research Journal). 8(30), 105-146. https://sid.ir/paper/247580/fa (In persian)

Brzezinski, Zbigniew. (2017). The Choice: Global Domination or Global Leadership. Translated by Amirhossein Norouzi. Tehran: Nashr Ney. (In persian)

Brzezinski, Zbigniew. (2015). ‌Out of Control: Global Turmoil on the Brink of the 21st Century. Translated by Abdolrahim Noebrahim. 3rd ed. Tehran: Ettelaat Publications. (In persian)

Buzan, Barry. (2010). People, States, and Fear. Translated by the Strategic Studies Research Institute. Tehran: Strategic Studies Research Institute. (In persian)

BBC. (February 19, 2024). "End of Doha Meeting: Guterres' Concerns Over Stalemate in Agreement with the Taliban, and Russia’s Refusal to Meet Afghan Civil Society Representatives." *BBC*. https://www.bbc.com/persian/articles/c3g0yel5ydvo (In persian)

Khalili, Mohsen; Zarei-Hedak, Masoumeh. (2013). "Recognizing the Shanghai Cooperation Organization Based on the Third Generation of Regionalism Theory." International Organizations Quarterly Journal. 1(3), 121-150. http://iojournal.csr.ir/Article/37752 (In persian)

Dehghani Firoozabadi, Jalal. (2009). "Transformation in Theories of Regionalism." Central Eurasia Studies. 3(1), 99-116. https://jcep.ut.ac.ir/article_21155.html (In persian)

Raeisinejad, Arash; Berenji, Nasim. (2022). "The Shanghai Cooperation Organization's Model of Regionalism." Central Eurasia Studies. 15(1), 101-126. https://doi.org/10.22059/jcep.2022.342405.450069 (In persian)

Seifi, Abdolmajid; Pourhasan, Naser. (2018). "ISIS and the Emergence of Threat Balancing in Iran-Iraq Relations." International Relations Studies Quarterly Journal. 11(1), 37-63. https://sanad.iau.ir/journal/prb/Article/540410?jid=540410 (In persian)

Simbar, Reza; Padarvand, Mahdi. (2018). "Challenges of Russian Foreign Policy in Central Asia." ‌Central Asia and the Caucasus Quarterly Journal. 101(1), 57-85. http://ca.ipisjournals.ir/article_31760.html (In persian)

Euronews Persian. (November 5, 2023). "UN: Poppy Cultivation in Afghanistan Has Dropped by 95% Since the Taliban's Ban." Euronews. https://parsi.euronews.com/2023/11/05/poppy-growth-down-95-in-afghanistan-since-taliban-ban (In persian)

Seerat, Hossein. (July 4, 2023). "Shanghai Cooperation Organization: Forming an Inclusive Government in Afghanistan is Essential." Deutsche Welle News Agency. https://p.dw.com/p/4TRQ4 (In persian)

Sinaee, Vahid; Khatibi, Ahmad Ershad. (2023). "The Political Economy of the Taliban (1996-2001)." Central Eurasia Studies. 16(1), 223-248. https://doi.org/10.22059/jcep.2023.345868.450085 (In persian)

Sanaei, Razieh; Torabi, Qasem; Rezaei, Alireza. (2022). "China's Approach to Taliban Empowerment in Afghanistan (With Emphasis on the Belt and Road Initiative)." International Relations Studies Quarterly Journal. 15(4), 87-106. https://sanad.iau.ir/journal/prb/Article/700607?jid=700607 (In persian)

Farrell, Mary; Hetherington, Bourne; Langman Hoove, Luke Van. (2015). ‌Global Regionalism Politics. Translated by Davood Aghaie and Ebrahim Taheri. Tehran: Khorsandi Publications. (In persian)

Qasemi, Farhad. (2011). ‌International Relations Theory and Regional Studies. Tehran: Mizan Publications. (In persian)

Karami, Jahangir; Jahanbakhsh, Mohammad Taqi. (2013). "Afghanistan's Position in Russia's Security Policy." ‌Global Politics. 4(2), 33-65. https://interpolitics.guilan.ac.ir/article_1296.html (In persian)

Koushki, Mohammad-Sadegh; Hosseini, Seyyed Mahmoud. (2017). "Opportunities and Challenges of the Islamic Republic of Iran's Membership in the Shanghai Cooperation Organization." ‌Politics Quarterly. 47(3), 737-752. https://doi.org/10.22059/jpq.2017.62862 (In persian)

Kolaii, Elaheh; Teshayyar, Mandana. (2012). "The Security Role of the Shanghai Cooperation Organization in the Context of Afghanistan." ‌Global Politics Quarterly. 1(2), 61-84. https://interpolitics.guilan.ac.ir/article_731.html (In persian)

Goudarzi, Mahnaz. (2014). "Globalization and Regionalism: Interaction or Conflict (A Case Study of the Shanghai Cooperation Organization)." Central Eurasia Studies. 7(2), 335-353. https://doi.org/10.22059/jcep.2014.52983 (In persian)

Mohibpour, Ismail; Shafiei, Nozar; Babri Gonbad, Sakineh. (2023). "Economic Capacities of the Shanghai Cooperation Organization for the Islamic Republic of Iran." International Relations Research. 13(1), 341-367. https://doi.org/10.22034/irr.2023.384685.2348 (In persian)

Mousazadeh, Reza. (2016). ‌International Organizations‌. 22nd ed. Tehran: Mizan Publications.

BBC. (September 30, 2024). "The Moscow Format Regional Meeting Spoke More Clearly with the Taliban." ‌BBC News. https://www.bbc.com/persian/articles/c28vx7erkygo (In persian)

Waltz, Kenneth. (2019). ‌Man, the State, and War‌. Translated by Mohammadreza Rostami. Tehran: Third Wave Publications. (In persian)

Hetherington, Beowulf; Inotai, Andras; Sunkel, Osvaldo. (2012). New Regionalism and the Future of Security and Development. Translated by Alireza Tayeb. Tehran: Ministry of Foreign Affairs. (In persian)

BBC. (January 1, 2024). "Taliban Defense Minister Warns of ISIS Infiltrators from Neighboring Countries into Afghanistan." ‌BBC News. https://www.bbc.com/persian/articles/cy7rnz0r808o (In persian)

Downloads

چاپ شده

2024-09-21

ارجاع به مقاله

انصاری کارگر ع. (2024). بررسی نقش سازمان هم‌کاری‌ شانگهای بر هم‌گرایی منطقه‌ییِ امارت اسلامی افغانستان. فصل‌نامۀ علمی - پژوهشی غالب, 13(3), ۶۷-۸۹. https://doi.org/10.58342/ghalibqj.V.13.I.3.5