د اسلامي فقهې او افغانستان مدني قانون له نظره د شرط د خيار آثار

معراج‌الدین امينزی

doi:10.58342/ghalibqj.V.13.I.4.8

نویسندگان

معراج‌الدین امینزی پوهنمل، د خصوصی حقوق ډيپارټمنټ، حقوق او سیاسی علومو پوهنځی، ‌ننګرهار پوهنتون، جلال آباد، افغانستان https://orcid.org/0009-0006-6669-0739

DOI:

https://doi.org/10.58342/ghalibqj.V.13.I.4.8

واژه‌گانِ کلیدی:

اسلامي فقه، خيار، د شرط خیار، د خيار آثار، د افغانستان مدني قانون

چکیده

کله چې په يو عقد کې د عقد يو يا دواړو لوريو ته د شرط خيار وضع شي، نو دا خيار مختلف آثار رامنځته کوي. دا چې د اسلامي فقهې او افغانستان مدني قانون له نظره د شرط خيار د کومو آثارو درلودونکی دی، پدې څېړنه کې پرې بحث شوی. په تعاقدي چارو کې د عقدونو په اړه د غور کولو، د منافعو د جلب، د ضرر د دفعې او په تعاقدي برخه کې د شخړو د حل په منظور د خيار شرط د آثارو څېړل خورا مهم دي. د څېړنې موخه دا ده چې د اسلامي فقهې او افغانستان مدني قانون له نظره د شرط د خيار آثار روښانه کړو او پدې اړه د فقهې او مدني قانون احکام سره پرتله کړو. دا څېړنه کتابتوني اړخ لري او د موضوع په څېړلو کې له تشريحي او مقايسوي ميتود څخه استفاده شوې. د څېړنې پايلې ښيي چې د شرط د خيار له امله د عقد حکم نه مرتبيږي، د خيار د څښتن مال د هغه له ملکيت څخه نه خارجيږي، خو هغه لوری چې د خيار حق نه لري، د هغه په تړاؤ عقد لازم ګرځي، د خيار په موده کې عاقدين د عوضينو په سپارلو ملزم ندي او که د خيار په موده کې په معقود عليه کې زياتوالی يا نقصان پيدا شي؛ نو پدې اړه په اسلامي فقه کې بشپړ احکام بيان شوي، پداسې حال کې چې د افغانستان په مدني قانون کې د شرط د خيار د آثارو اړوند ټول موارد پېشبيني شوي ندي.

شناخت‌نامۀ نویسنده

معراج‌الدین امینزی، پوهنمل، د خصوصی حقوق ډيپارټمنټ، حقوق او سیاسی علومو پوهنځی، ‌ننګرهار پوهنتون، جلال آباد، افغانستان

پوهنمل، د خصوصی حقوق ډيپارټمنټ، حقوق او سیاسی علومو پوهنځی، ‌ننګرهار پوهنتون، جلال آباد، افغانستان

سرچشمه‌ها/ منابع

ابن باز، عبدالعزيز او نور. (۱۴۳۳ ق). ۵۰۰ سوال و جواب برای خريد و فروخت. ترجمه: حافظ عبدالجبار. لاهور: بيت السلام.

ابن رشد، محمد بن احمد. (۲۰۰۹ م). بداية المجتهد و نهاية المقتصد. ترجمه: عبيدالله فهد فلاحی. لاهور: دارالتذکير.

ابن طاهر، الحبيب. (۱۴۳۰ ق). الفقه المالکی وادلته. ‌ج‌ ۱. بيروت: المعارف.

ابن قدامه، عبدالله بن احمد بن محمد. (۱۴۱۷ ق). المغني. ‌ج‌‌ ۱. تحقيق: عبدالله بن عبدالمحسن و عبدالفتاح محمد بن الحلو. ‌دریم چ. الرياض: دار عالم الکتب.

ابوغده، عبدالستار. (۱۴۰۵ ق). الخيار واثره فی العقود، مدخل الی نظرية الخيار ودراسة فقهية مقارنة لاحکام ۳۳ خياراً. ‌ج‌‌ ۱. دوهم چ. الکويت: مطبعة مقهوی.

برهانپوری، نظام الدين او نور. (ب.ت). فتاوی عالمګيری جديد اردو. ‌۴ ج. مترجم: سيد اميرعلی. لاهور: مکتبه رحمانيه.

الجرجانی، علی بن محمد بن علی. (ب. ت). کتاب التعريفات. مردان: اعزازيه.

الجزيري، عبدالرحمن.(۱۴۲۴ ق). کتاب الفقه علی المذاهب الاربعة. ‌ج‌ ۲. بيروت: دارالکتب العلمية.

رسولی، عبدالحسين. (۱۳۹۶ ش). قواعد عمومی قراردادها (مطالعه تطبيقی حقوق افغانستان باکشورهای عربی). کابل: فرهنګ.

الزحيلی، وهبة. (۲۰۱۲ م). الفقة الاسلامي وادلته. ج‌ ۶. ترجمه: ابرار حسين و محمد يوسف تنولی. کراچی: دارالاشاعت.

ژوبل، محمد عثمان. ( ۱۳۸۳). ترجمه و تدوين مجلة الاحکام العدلية. ج‌ ۱. دوهم چ. کابل: کميسون مستقل اصلاحات عدلي و قضايي.

سکروډهوی، جميل احمد. (۲۰۰۶). اشرفُ الهدايه شرح اردو هداية. جلد ۸، کراچی: دارالاشاعت.

سميران، علی. (۱۴۲۹ ق). آثر الوقت في خيارالشرط. المجلة الاردنية فی الدراسات الاسلامية. المجلد ۴. العدد ۳.

شايق، احسان الله (۲۰۰۷ م). جديد معاملات کی شرعی احکام. ج‌ ۱. کراچی: دارالاشاعت.

شلبی، محمد مصطفی.(۱۴۰۵ ق). المدخل في الفقه الاسلامي. ‌دوهم چ. بيروت: الدار الجامعية.

عبد الله، نظام الدين.(۱۳۹۵ ش). شرح قانون مدني افغانستان حقوق وجايب. ج‌ ۱. کابل: انتشارات سعيد.

عثماني، محمد تقی. (۲۰۱۶ م). اسلامی قانون خريد و فروخت. مترجم: فريد احمد کاوی. ګجرات: جامعه علوم القرآن جمبوسر.

عدليې وزارت. (۱۳۵۵). مدني قانون. دويم کتاب. رسمي جريده. ۳۵۳ ګڼه.

کاسانی، علاءالدين ابی بکر بن مسعود. (۱۴۰۶ ق). بدائع الصنائع فی ترتيب الشرائع. الجزء ۵. دوهم چ‌. بيروت: دارالکتب العلميه.

لاهوری، عمران ايوب. (۲۰۱۰ م). تجارت کی کتاب. لاهور: فقه الحديث.

محمود، خالد او نور. (۱۴۲۹ ق). فقه حنفي قرآن و سنت کی روشنی مين. ج‌ ۲. لاهور: اداره اسلاميات.

وزارت اوقاف و اسلامی امور کويت. (ب.ت). موسوعه فقهيه. ج‌ ۲۰. اردو ترجمه: مجمع الفقه الاسلامی الهند. نئی دهلی: جامعه‌نګر.

References

Ibn Baz, Abdulaziz et al. (1433 AH). 500 Questions & Answers for Buying and Selling. Trans: Hafiz Abdul Jabar, Lahore: Bait-u-Salam. (in Urdu)

Ibn Rushd, Mohamad bin Ahmad. (2009 AD). Bidayatul Mujahid wal Muqtasid. Trans: Ubaidullah Fahd Falahi, Lahore: Dar-u-Tazkeer. (in Urdu)

Ibn Tahir, Alhabib. (1430 AH). Al Fiqa ul Malikee Wa adilatuhu, Volume 1, Beirut: Al-Muarif. (in Arabic)

Ibn Qudama, Abdullah bin Ahmad bin Mohamad. (1417 AH). Al-Mughni, with the research of Abdullah bin Abdul-Muhsin and Abdul-Fatah Mohamad bin alhalu, third edition, Riyadh: Dar-ul-alam al-kutub. (in Arabic)

Abu Ghuda, Abdul-Satar. (1405 AH). Al Khyar Wa Asaruhu fi al-Uqud, Mudkhal ila Nazeryatul al Khyar wa Derasat Fiqheea Muqarinat al ahkam 33 Kheyara, Volume1, second edition, Kuwait: Maqhawi Publication. (in Arabic)

Burhanpori, Nizamuddin et al. (No Date). Fitawa Alamgeree Jadid Urdu, Volume 4, Trans: Sayed Amir Ali, Lahore: Maktaba Rahmaniya. (in Urdu)

Al-Jurjanee, Ali bin Mohamd bin Ali. (No Date). Kitab-u-Tarifat. Mardan: Izaziya. (in Arabic)

Al-Jaziree, Abdurahman. (1424 AH). Kitab-ul- Fiqa Ala Mazahib Al araba, Volume 2, Beirut: Dar al-Kutub al-Ilmiya. (in Arabic)

Rasooli, Abdul Husain. (1396 HS). Qawaed Umumee Qarardadha (Mutalia Tatbiqee Huqoq Afghanistan ba kishwarhaee arabee), Kabul: Farhang. (in Persian)

Al-Zuhalee, Wahba. (2012 AD). Al-Fiqa al-Islami Wa Adelatohu, Volume 6, Trans: Ibrar Husain and Mohamad Yousaf Tanoli, Karachi: Dar al-Ishaat. (in Urdu)

Zhubal, Mohamad Usman. (1383 HS). Tarjuma Wa Tadween Mujalatul Ahkam al-Adleeya, Volume 1, second edition, Kabul: Independent Commission of Judicial and Legal Reforms. (in Persian)

Sakrudhawi, Jamil Ahmad. (2006 AD). Ashrafu al-Hidaya Sharha Urdu Hidaya, Volume 8, Karachi: Dar al-Ishaat. (in Urdu)

Sameeran, Ali. (1429 AH). Asar al-Waqt Fi Kheyar al-Shart. Al-Mujalatul Urdaniya Fi Darasat Al-Islamiya, Volume 4, No 3. (in Arabic)

Shaiyaq, Ihsanullah. (2007 AD). Jadid Muamilat Ki Sharee Ahkam, Volume 1, Karachi: Dar al-Ishaat. (in Urdu)

Shablee, Mohamad Mustafa. (1405 AH). Al-Mudkhal Fi Fiqa Al-Islamiya, tenth edition, Beirut: Dar al-Jamiya. (in Arabic)

Abdullah, Nizamuddin. (1395 HS). Sharha Qanoni Madani Afghanistan: Huqoq Wajaeeb, Volume 1, Kabul: Intisharat Saeed. (in Persian)

Usmani, Mohamad Taqi. (2016 AD). Islami Qanon Khareed wa Furookht. Trans: Fareed Ahmad Kawi, Gujrat: Jamiya Ulom ul-Quran Jambuser. (in Urdu).

Ministry of Justice. (1355 HS). Civil Code of Afghanistan. Volume 2, Official Gazette, No 353. (in Pashto)

Kasani, Alauddin Abi Baker bin Masud. (1406 AH). Badee al-Sanaee Fi tarteeb al-Sharaee, Volume 5, second edition, Beirut: Dar al-Kutub al-Ilmiya. (in Arabic)

Lahori, Imran Ayoob. (2010 AD). Tujarat Ki Kitab. Lahore: Fiqa al-Hadees. (in Urdu)

Mahmood, Khalid et al (1429 AH). Fiqa Hanafi Quran wa Sunat Ki Roshani Mai, Volume 2, Lahore: Idara Islamyat. (in Urdu)

Ministry of Awqaf and Islamic Affairs of Kuwait. (No date). Masua al-Fiqhiya, Volume 20, Trans: Islamic Fiqa Acadmey India, New Deli: Jamia Nagar. (in Urdu)