مؤیده‌های حمایت از حق حیات انسان در پرتو آموزه‌های اسلامی

نویسندگان

  • بشیراحمد منیب پوهنملِ دیپارتمنت تعلیمات اسلامی، پوهنځی/ دانش‌کدۀ شرعیات، پوهنتون/ دانش‌گاه هرات، هرات، افغانستان https://orcid.org/0009-0008-9312-7292

DOI:

https://doi.org/10.58342/ghalibqj.V.13.I.4.1

واژه‌گانِ کلیدی:

حیات، حق حیات، قرآن، فقه، قانون، انسان، دین

چکیده

مسألۀ حیات به‌طور مطلق در جهانِ هستی از اهمیت خاصی برخوردارد است. فرقی هم ندارد، که این حیات متعلق به‌ کدام بخش از جهان هستی است؛ چون حیات برای طبیعت نیز دارای همان اهمیتی است که برای انسان اهمیت دارد؛ ولی حیات برای انسان از ارزش ویژه‌یی برخوردار است؛ زیرا او موجودی است متفاوت و برتر که تمام هستی و طبیعت برای بقای او و در خدمت او هستند. موضوع حیات از اهم مباحث در حوزۀ حقوق بشری محسوب می­‌شود، و اسلام باتکرار از این حق انسانی دفاع نموده است. خداوند (ج) محافظت از حیات یک انسان ­را برابر با حیات‌بخشیدن به همۀ بشریت دانسته و سلب این حق ­را برابر با سلب حیات همۀ بشریت قلم‌داد نموه است. این خود بیان‌گر اهمیت و ضروت تحقیق در خصوص حق حیات انسان را به نمایش می‌گذارد. هدف این پژوهش نیز تبیین و برجسته‌ساختن ارزش انسان ‌در منابع اصلی اسلام بوده است. پرسش‌هایی‌که مطمح نظر بوده، این بوده است که اسلام برای حمایت و حفاظت از حیات بشر، چه اقدامات و راه‌کارهایی را مطرح ساخته است؟ و چرا در جوامع اسلامی به حیات انسان توجه کم‌تری صورت می‌­گیرد؟ حکمت و فلسفۀ قصاص در اسلام بر چه اصلی استوار است؟ این تحقیق ازجمله‌ تحقیقات کتاب‌خانه‌یی است، که به روش تحلیلی – توصیفی، با استفاده از منابع دست‌اول اسلامی تهیه شده است. یافته‌‌های تحقیق نشان می‌­دهند که اسلام به‌صورت کلی و با قاطعیت از انسان و حیات او حمایت نموده و هرنوع تعرض به حیات او را بزرگ‌ترین جنایت بر بشریت و سرکشی از فرامین الهی برشمرده است. 

شناخت‌نامۀ نویسنده

بشیراحمد منیب، پوهنملِ دیپارتمنت تعلیمات اسلامی، پوهنځی/ دانش‌کدۀ شرعیات، پوهنتون/ دانش‌گاه هرات، هرات، افغانستان

پوهنملِ دیپارتمنت تعلیمات اسلامی، پوهنځی/ دانش‌کدۀ شرعیات، پوهنتون/ دانش‌گاه هرات، هرات، افغانستان

سرچشمه‌ها/ منابع

قرآنِ کریم.

ابن حنبل، احمد. (1420ق). مسندامام ابن حنبل. تحقیق: شعیب الارنؤوط. بیروت: مؤسسة الرسالة.

ابن عربی، ابوبکر محمدبن عبدالله. (1408). احکام القرآن. تعلیق، محمد عبدالقادر عطاء، بیروت: دارالکتب العلمیه.

ابن عربی، محمدبن علی. (1377ش). فصوص الحکم. ج2. شارح: حسین خوارزمی. تحقیق: حسن حسن‌زادة آملی. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.

اترک، حسین. (1387). «دلایل فلسفی موافقان و مخالفان سقط جنین (سقط جنین در فلسفة اخلاق)». اخلاق و تاریخ پزشکی ایران. ۱‌(۳). ۵۵-۶۴. http://ijme.tums.ac.ir/article-1-309-fa.html .

‌ احسانی مطلق، محمدرضا‌؛ ‌مفتاح، احمد‌رضا‌. (۱۳۹۴). «حق حیات‌ در ادیان توحیدی». الهیات تطبیقی. شمارۀ 14. 125-138. http://noo.rs/IEgcv.

اصبحی، ابوعبدالله مالک بن انس. (1413ق). موطأ مالک. ج 3. تحقیق: تقی‌الدین الندوی. دمشق: دارالقلم.

بخاری، ابو عبدالله محمدبن اسماعیل بن ابراهیم‌. (1422ق). الجامع المسند الصحیح. ج16. محقق: محمد زهیربن ناصر الناصر. بیروت: دار طوق النجاة.

ترمذی، ابوعیسی محمدبن عیسی. (1395ق). سنن الترمذی. قاهره: مطبعۀ مصطفی البابی الحلبی.

سلمی، ابومحمد عزالدین عبدالعزیز بن عبدالسلام. (1411ق). قواعد الاحکام فی مصالح الانام. ج2. قاهره: مکتبة الأزهریة.

شاطبی، ابی اسحاق ابراهیم بن موسی. (بی.تا). الموافقات فی اصول الشریعه. قاهره:‌ مکتبه التجاریه.

شعراوي، شيخ محمد. (1374ش). قرآن، برنامة زنده‌گي انسان. ترجمة سيد غلامرضا سعيدي. تهران: نشر فرهنگ قرآن.

عطیه، جمال‌الدین محمد. (1423ق). نحو فقه جدید للاقلیات. قاهره: دارالسلام.

قرضاوي، يوسف. (1376ش). نقش ايمان در زنده‌گي. ترجمة فرزانه غفاري و محسن ناصري. تهران: نشر احسان.

قرضاوی، یوسف. (1384ش). دیدگاه‌های فقهی معاصر.‌ مترجم: عبدالعزیز سلیمی. تهران: نشر احسان.

قرضاوی، یوسف. (1391ش). قرآن منشور زنده‌گی. ترجمة عبدالعزیز سلیمی. تهران: نشر احسان.

محمدی الموتی، محسن؛ جلالی، محمود؛ شوشتری، مهدی. (1396). «حق حیات و سلب آن از منظر اسلام و حقوق بین الملل بشر با تاکید بر عملیات انتحاری». انسان پژوهی دینی. 14(37 ). 143-165. https://raj.smc.ac.ir/article_27739.html.

محمصانی، صبحی. (1979م). ارکان حقوق الانسان بحث مقارن.‌ بیروت: دارالعلم للملایین.

هاشمی، سید محمد. (1376ش). محارب کیست و محاربه چیست؟ مجله فقه اهل بیت. شماره 11و12. http://noo.rs/Oj2WU.

هروی، فروز. (1438ق). نور فروزان. ج 14. بیروت: شرکة الریان.

اعلامیة حقوق بشر اسلامی. (1990م). قاهره.

References

The Holy Quran.]in Arabic[.

Ibn Hanbal, Ahmad. (1999). Musnad Imam Ibn Hanbal. Edited by Shu'ayb al-Arna'ut. Beirut: Mu'assasat al-Risalah. .]in Arabic[.

Ibn Arabi, Abu Bakr Muhammad ibn Abdullah. (1988). Ahkam al-Qur'an. Annotated by Muhammad Abdul Qadir 'Ata. Beirut: Dar al-Kutub al-'Ilmiyyah. .]in Arabic[.

Ibn Arabi, Muhammad ibn Ali. (1998). Fusus al-Hikam (Vol. 2). Commentary by Husayn Khwarazmi, Edited by Hasan Hassanzadeh Amoli. Qom: Islamic Propagation Office. .]in Arabic[.

Atrak, Hossein. (2008). "Philosophical Arguments of Proponents and Opponents of Abortion (Abortion in the Philosophy of Ethics)." Ethics and Medical History of Iran, 1(3), 55-64. http://ijme.tums.ac.ir/article-1-309-fa.html. .]in Persian[.

Ehsani Motlagh, Mohammad Reza, & Meftah, Ahmad Reza. (2015). "The Right to Life in Monotheistic Religions." Comparative Theology, Issue 14, 125-138. http://noo.rs/IEgcv. .]in Persian[.

Asbahi, Abu Abdullah Malik ibn Anas. (1992). Muwatta Malik (Vol. 3). Edited by Taqi al-Din al-Nadwi. Damascus: Dar al-Qalam. .]in Arabic[.

Bukhari, Abu Abdullah Muhammad ibn Ismail ibn Ibrahim. (2001). Al-Jami' al-Musnad al-Sahih (Vol. 16). Edited by Muhammad Zuhayr ibn Nasir al-Nasir. Beirut: Dar Tuq al-Najah. .]in Arabic[.

Tirmidhi, Abu Isa Muhammad ibn Isa. (1975). Sunan al-Tirmidhi. Cairo: Mustafa al-Babi al-Halabi Press. .]in Arabic[.

Salmi, Abu Muhammad Izz al-Din Abdul Aziz ibn Abdul Salam. (1990). Qawa'id al-Ahkam fi Masalih al-Anam (Vol. 2). Cairo: Al-Azhariyyah Library.

Shatibi, Abu Ishaq Ibrahim ibn Musa. (n.d.). Al-Muwafaqat fi Usul al-Shari'ah. Cairo: Al-Maktabah al-Tijariyyah. .]in Arabic[.

Sha'rawi, Sheikh Muhammad. (1995). The Quran: The Program for Human Life. Translated by Sayyed Ghulam Reza Saeedi. Tehran: Nashr Farhang Quran.

Atiyyah, Jamal al-Din Muhammad. (2002). Towards a New Jurisprudence for Minorities. Cairo: Dar al-Salam. .]in Arabic[.

Qaradawi, Yusuf. (1997). The Role of Faith in Life. Translated by Farzaneh Ghaffari and Mohsen Naseri. Tehran: Nashr Ihsan. .]in Persian[.

Qaradawi, Yusuf. (2005). Contemporary Jurisprudential Views. Translated by Abdul Aziz Salimi. Tehran: Nashr Ihsan. .]in Persian[.

Qaradawi, Yusuf. (2012). The Quran: The Charter of Life. Translated by Abdul Aziz Salimi. Tehran: Nashr Ihsan. .]in Persian[.

Mohammadi Al-Mouti, Mohsen; Jalali, Mahmoud; & Shushtari, Mahdi. (2017). "The Right to Life and Its Deprivation in Islam and International Human Rights with Emphasis on Suicide Bombings." Religious Anthropology, 14(37), 143-165. https://raj.smc.ac.ir/article_27739.html. .]in Persian[.

Mahmasani, Subhi. (1979). The Pillars of Human Rights: A Comparative Study. Beirut: Dar al-Ilm Lilmalayin. .]in Persian[.

Hashemi, Seyyed Mohammad. (1997). "Who is the Muharib and What is Muharibah?" The Journal of Shia Jurisprudence, Issues 11 & 12. http://noo.rs/Oj2WU. .]in Persian[.

Herawi, Firoz. (2016). Nur Furuzan (Vol. 14). Beirut: Al-Rayyan Company. .]in Arabic[.

Islamic Declaration of Human Rights. (1990). Ghahera. .]in Arabic[.

Downloads

چاپ شده

2024-12-21

ارجاع به مقاله

منیب ب. ا. (2024). مؤیده‌های حمایت از حق حیات انسان در پرتو آموزه‌های اسلامی. فصل‌نامۀ علمی - پژوهشی غالب, 13(4), ۱ - ۱۹. https://doi.org/10.58342/ghalibqj.V.13.I.4.1