مقاصد شریعت اسلامی و تأثیر آن در تطبیق احکام فقهی بر مسائل جدید
DOI:
https://doi.org/10.58342/ghalibqj.V.14.I.1.3واژه‌گانِ کلیدی:
مقاصد، شریعتِ اسلامی، احکام فقهی، مسائل جدیدچکیده
مقالۀ حاضر به بررسی نقش مقاصد شریعت اسلامی در پاسخ‌گویی به مسائل جدید پرداخته است. در بین فقیهان در مورد تطبیق احکام فقهی بر وقایع جدید اختلاف دیدگاه وجود دارد؛ برخی به معنای ظاهری نصوص پای‌بند اند و برخی در فهم مقاصد مبالغه می‌کنند؛ در‌حالی که برخی دیگر راه میانه‌یی را انتخاب کرده و با در‌نظر‌گرفتن مقاصد و اسرار شریعت به تطبیق احکام می‌پردازند، که البته با توجه به نکتۀ فوق و تحولات سریع در عرصه‌های مختلف زنده‌گی و نیاز شریعت اسلامی به تطبیق با این تغییرات، درک عمیق از مقاصد شریعت به‌عنوان اصول کلی تشریع ضروری است. این تحقیق که به روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از مواد کتاب‌خانه‌یی انجام شده است، تلاش داشته تا به این پرسش پاسخ دهد که: مقاصد شریعت تا چه حد می‌تواند در انطباق احکام فقهی با مسائل جدید تأثیرگذار باشد؟ یافته‌های تحقیق نشان می‌دهند که مقاصد شریعت، از جمله حفظ دین، جان، نسل، عقل و مال، ابزارهای کلیدی برای ایجاد فقهی پویا و پاسخ‌گو به تحولات زمانه هستند و غفلت از آن‌ها ممکن است به جمود فقهی و برداشت‌های ناقص منجر شود.
سرچشمه‌ها/ منابع
قرآن کریم.
ابن‌ماجه، محمد بن یزید. (1998). سنن ابن ماجه. چ پنجم. ریاض: دار السلام.
ابن‌عابدین، محمد امین. (بی‌تا). رد المحتار علی الدر المختار. بیروت: دار الفکر.
ابن‌عاشور، محمد الطاهر. (2001 م). مقاصد الشريعة الإسلامية. چ دوم. تونس: الدار التونسية للنشر.
ابن‌قدامه، موفق‌الدین عبدالله. (1968 م). المغنی. چ سوم. بیروت: دار الکتب العلمیة.
ابن‌قیم جوزیه، شمس‌الدین محمد. (1991 م). إعلام الموقعین عن رب العالمین. چ دوم. بیروت: دار الکتب العلمیة.
ابن‌نجیم، زین‌العابدین. (1999 م). الأشباه والنظائر. چ چهارم. قاهره: دار الکتب المصریة.
امام شافعی، محمد بن ادریس. (1938 م). الرسالة. تحقیق: احمد شاکر. قاهره: دار التراث.
بخاری، محمد بن اسماعیل. (2000 م). صحیح بخاری. چ پنجم. ریاض: دار السلام.
پای‌گاه مجمع فقه اسلامی. (1992 م). قرارات و توصیات مجمع الفقه الإسلامی. جده: منظمة التعاون الإسلامی.
پای‌گاه مجمع فقه اسلامی. (2021 م). مصوبات جلسات اخیر. چ دوم. جده: منظمة التعاون الإسلامي.
حبیب، محمد. (2012). مقاصد الشریعه الإسلامية تأصیلا و تفعیلا. دمشق: دار الفکر.
ریسونی، احمد. (1995 م). نظریة المقاصد عند الإمام الشاطبی. چ دوم. قاهره: المعهد العالمي للفکر الإسلامي.
زبیدی، مرتضی. (1997م). تاج العروس من جواهر القاموس. چ دوم. قاهره: مطبعه بولاق.
سیوطی، جلال‌الدین. (2001 م). الأشباه والنظائر. چ سوم. قاهره: دار ابن حزم.
شاطبی، ابو اسحاق. (1997 م). الموافقات فی أصول الشریعة. دمام: دار ابن عفان.
العالم، یوسف. (2005 م). المقاصد العامة للشريعة الإسلامية. چ دوم. ریاض: دار المیمنة.
غزالی، ابو حامد. (1993 م). المستصفی فی أصول الفقه. چ دوم. بیروت: دار المعرفة.
قرضاوی، یوسف. (1984 م). الفقه الإسلامی بین الأصالة والتجدید. قاهره: دار الشروق.
قرضاوی، یوسف. (1985 م). الحلال والحرام فی الإسلام. چ دوم. دمشق: دار القلم.
قرضاوی، یوسف. (1996 م). الإسلام والمشکلات الاقتصادیة. بیروت: دارالقلم.
فاسی، علال. (1979 م). مقاصد الشریعه الاسلامية. چ دوم. رباط: دار المغرب.
مالک بن انس. (2000 م). الموطأ. چ ششم. مدینه: دار السلام.
مجمع فقه اسلامی. (1992 م). مصوبات و تصمیمات مجمع الفقه الإسلامی. جده: منظمة التعاون الإسلامي.
مصطفی زرقا، عبدالله. (1989 م). فقه المعاملات المالیة. چ دوم. دمشق: دار القلم.
وهبه زحیلی. (1996 م). الفقه الإسلامی وأدلته. چ سوم. بیروت: دارالفکر.
وهبه زحیلی. (2003 م). مقاصد الشریعة. چ سوم. بیروت: دارالفکر.
References
The Holly Quran.
Ibn Majah, Muhammad ibn Yazid. (1998). Sunan Ibn Majah. Riyadh: Dar Al-Salam, Hadith No. 2340, 5th edition. ]In Arabic[
Ibn Abidin, Muhammad Amin. (n.d.). Radd Al-Muhtar Ala Al-Durr Al-Mukhtar. Beirut: Dar Al-Fikr, 1st edition. ]In Arabic[
Ibn Ashur, Muhammad Al-Tahir. (2001). Maqasid Al-Shari'ah Al-Islamiyyah. Tunis: Tunisian Publishing House, 2nd edition. ]In Arabic[
Ibn Qudamah, Muwaffaq Al-Din Abdullah. (1968). Al-Mughni. Beirut: Dar Al-Kutub Al-Ilmiyyah, 3rd edition. ]In Arabic[
Ibn Qayyim Al-Jawziyyah, Shams Al-Din Muhammad. (1991). I'lam Al-Muwaqqi'in 'An Rabb Al-'Alamin. Beirut: Dar Al-Kutub Al-Ilmiyyah, 2nd edition. ]In Arabic[
Ibn Nujaym, Zayn Al-Abidin. (1999). Al-Ashbah wa Al-Naza'ir. Cairo: Dar Al-Kutub Al-Masriyah, 4th edition. ]In Arabic[
Imam Al-Shafi'i, Muhammad ibn Idris. (1938). Al-Risalah. Ed. Ahmad Shakir. Cairo: Dar Al-Turath, 1st edition. ]In Arabic[
Al-Bukhari, Muhammad ibn Ismail. (2000). Sahih Al-Bukhari. Riyadh: Dar Al-Salam, 5th edition. ]In Arabic[
International Islamic Fiqh Academy. (1992). Decisions and Recommendations of the International Islamic Fiqh Academy. Jeddah: Organization of Islamic Cooperation, 1st edition. ]In Arabic[
International Islamic Fiqh Academy. (2021). Resolutions of Recent Sessions. Jeddah: Organization of Islamic Cooperation, 2nd edition. (In Arabic (
Al-'Alam Yusuf. (2005). Al-Maqasid Al-'Ammah li Al-Shari'ah Al-Islamiyyah. Riyadh: Dar Al-Maimunah, 2nd edition. ]In Arabic[
Habib, Muhammad. (2012). Maqasid Al-Shari'ah Al-Islamiyyah Ta'silan wa Taf'ilan. Damascus: Dar Al-Fikr, 1st edition. ]In Arabic[
Al-Raysuni, Ahmad. (1995). The Theory of Maqasid According to Imam Al-Shatibi. Cairo: The International Institute of Islamic Thought, 2nd edition. ]In Arabic[
Al-Suyuti, Jalal Al-Din. (2001). Al-Ashbah wa Al-Naza'ir. Cairo: Dar Ibn Hazm, 3rd edition. ]In Arabic[
Al-Shatibi, Abu Ishaq. (1997). Al-Muwafaqat fi Usul Al-Shari'ah. Dammam: Dar Ibn Affan, 1st edition. ]In Arabic[
Al-Ghazali, Abu Hamid. (1993). Al-Mustasfa fi Usul Al-Fiqh. Beirut: Dar Al-Ma'arifah, 4th edition. ]In Arabic[
Al-Qaradawi, Yusuf. (1984). Islamic Jurisprudence Between Tradition and Renewal. Cairo: Dar Al-Shorouq, 1st edition. ]In Arabic[
Al-Qaradawi, Yusuf. (1985). The Lawful and the Prohibited in Islam. Damascus: Dar Al-Qalam, 2nd edition. ]In Arabic[
Al-Qaradawi, Yusuf. (1996). Islam and Economic Problems. Beirut: Dar Al-Qalam, 1st edition. ]In Arabic[
Al-Fassi, Allal. (1979). Maqasid Al-Shari'ah Al-Islamiyyah. Rabat: Dar Al-Maghrib, 2nd edition. ]In Arabic[
Al-Zuhayli, Wahbah. (1996). Islamic Jurisprudence and Its Evidence. Beirut: Dar Al-Fikr, 3rd edition. ]In Arabic[
Al-Zuhayli, Wahbah. (2003). Maqasid Al-Shari'ah. Beirut: Dar Al-Fikr, 2nd edition. ]In Arabic[
Al-Zarqa, Mustafa. (1989). Islamic Financial Transactions Jurisprudence. Damascus: Dar Al-Qalam, 2nd edition.] In Arabic[
Malik ibn Anas. (2000). Al-Muwatta'. Medina: Dar Al-Salam, 6th edition. ]In Arabic[
International Islamic Fiqh Academy. (1992). Resolutions and Decisions of the International Islamic Fiqh Academy. Jeddah: Organization of Islamic Cooperation, 1st edition. ]In Arabic[
Zabidi, Murtada. (1997). Taj al-‘Arus min Jawahir al-Qamus. 2nd ed., Cairo: Bulaq Press.
چاپ شده
ارجاع به مقاله
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 2025 حشمت‌الله محمدی
این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution 4.0 می باشد.
