نقش ترکیه در تحولات سیاسی و امنیتی افغانستان

رحمت حاجی مینه; شیرین تاجیک

doi:10.58342/ghalibqj.V40.I1.5

نویسندگان

دکتر رحمت حاجی مینه دانش‌گاه/ پوهنتون آزاد اسلامی https://orcid.org/0000-0002-1225-9541
شیرین تاجیک دانش‌گاه/ پوهنتون علّامه طباطبائی https://orcid.org/0009-0000-8010-9206

DOI:

https://doi.org/10.58342/ghalibqj.V40.I1.5

واژه‌گانِ کلیدی:

نقش ترکیه، تحولات سیاسی و امنیتی، افغانستان

چکیده

ترکیه به‌عنوان یک قدرت منطقه‌یی و عضو ناتو، نقش فعّالی در تحولات افغانستان در سال‌های اخیر ایفا کرده است. در‌واقع پس از حملۀ ائتلاف با ره‌بری امریکا به افغانستان در سال 2001، ترکیه به‌عنوان یکی از اعضای ناتو در حوزۀ غیرنظامی در افغانستان فعّال بوده و پس از خروج امریکا و ناتو، تلاش کرده است تا نفوذ خود را در این کشور حفظ کند. در این راستا، پرسش اصلی تحقیق این بوده است که نقش ترکیه در تحولات افغانستان چه بوده است؟ این تحقیق با استفاده از روش کیفی و کاربست نظریة نقش، انجام شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهند که: نقش ترکیه در افغانستان علی‌رغم تغییر روش‌ها و ابزارهای هم‌کاری، مبتنی بر حفظ نفوذ ترکیه در این کشور به‌عنوان نشانه‌یی از مؤلفه‌های قدرت منطقه‌یی ترکیه و ابزاری برای چانه‌زنی‌های سیاسی با غرب، خصوصاً امریکا بوده است.

شناخت‎‌‌نامۀ نویسنده‌گان

دکتر رحمت حاجی مینه، دانش‌گاه/ پوهنتون آزاد اسلامی

استادیار روابط‌ بین الملل، گروه ارتباطات و علوم اجتماعی، واحد تهران شرق، دانش‌گاه/ پوهنتون آزاد اسلامی، تهران، ایران

شیرین تاجیک، دانش‌گاه/ پوهنتون علّامه طباطبائی

دانش‌آموختۀ کارشناسی ارشد مطالعات منطقه‌یی، دانش‌کده/ پوهنځی بیمۀ اکو، دانش‌گاه/ پوهنتون علّامه طباطبائی، تهران، ایران

سرچشمه‌ها/ منابع

آریانفر، عزیز. (1383). افغانستان و جهان، یک کشور آسیایی، آفریقایی و استرالیایی. ج‌اول.‌ کابل: مرکز اطلاعات استراتیژیک وزارت امور خارجۀ جمهوری اسلامی افغانستان.

گوهری‌مقدم، ابوذر؛ مددلو، رامین. (1395). «نوعثمانی‌گری در سیاست خارجی حزب عدالت و توسعه». ایران: پژوهش‌های راه‌بردی سیاست. 5(17), 121-143. .

Altunışık, M. B. (2009), "Worldviews and Turkish Foreign Policy in the Middle East", New Perspectives on Turkiye, P:40.

Aras, B. (2012). Example of Turkiye’s Mediation: Afghanistan Case. Center For Strategic Research.

ATASE, ATAZB, K:38, G:17, B:17-1, Onis, Z. (2007). Turkish Politics in a Changing World Global Dynamics and Domestic Transformation. University Press

Aydın, M, Gürcan, M, CMI Report R 2019, Turkish foreign policy: Structures and decision-making processes :3

Aydogan, M, 2021, Turkiye’s long involvement in NATO mission in Afghanistan , https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/turkey-s-long-involvement-in-nato-mission-in afghanistan/2279062#:~:text=After%20becoming%20a%20member%20in,and%20stability%20for%20some%20time.

Bayur, H. (Nisan-1948). Nadir Şah Afşar’ın Ölümünden Sonra Osmanlı Devleti’ni İran’a Kışkırtmak İçin Yapılan İki Deneme. Belleten, C.7, Sayı:46.

Bingul, O (25, may,2022) interwiev.

Breuning, M, (2011), Role theory research in international relations State of the art and blind spots,17-37

Burke, P.J. & Reitzes, D.C. (1981) “The Link between Identity and Role Performance,” Social Psychology Quarterly, 44(2): 84.

Cankorel, B, (5 jun 2022), Interwiev.

Chafetz, G., Abramson, H., and Grillot, S. (1996) “Role Theory and Foreign Policy: Belarussian and Ukrainian Compliance with the Nuclear Nonproliferation Regime,” Political Psychology, 17(4): 733.

Cupolo, Diego (2021), “Under Biden, US-Turkiye Relations Face Delicate Balancing Out”, Al-Monitor, 20 January 2021, https://www.al-monitor.com/originals/2021/01/turkey-us-biden-relations-nato-s400-syria-erdogan-blinken.html

Davutoğlu, A, (2001), Stratejik Derinlik, (İstanbul: Küre, 45-90).

East, M.A. (1973) “Size and Foreign Policy Behavior: A Test of Two Models,” World Politics, 25(4): 556–76.

Fuller, G, (2004), "Turkiye's Strategic Model: Myths And Realities", Washington Quarterly, Vol. 27, No. 3. pp. 52.

Gönlübol, M. S. (1990). Atatürk ve Türkiye’nin Dış Politikası (1991-1938). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, s.20

Hale, William , Turkish Foreign Policy 1774-2000 (London: Frank Cass Press, 2000).

Halil, B. (2002). “Afganistan-Türkiye İlişkilerinin Başlıca Yönleri”, Afganistan Üzerine Araştırmalar, Ali Ahmetbeyoğlu (der.). , İstanbul, Tarih ve Tabiat Vakfı (TATAV) Yay,, s.276.

Hollis, M. and Smith, S. (1990) Explaining and Understanding International Relations, Oxford: Clarendon Press.

Holsti, K. (1970). National role conceptions in the study of foreign policy. International Studies Quarterly,, 14(3), 233–309.

http://www.heartofasia-istanbulprocess.af/h

https://en.wikipedia.org/wiki/Organization_of_Turkic_States

https://web.archive.org/web/20160103042552،/

https://www.hoa.gov.af/political-consultation/ministerial-conferences.htmlurl،

https://www.mfa.gov.tr/synopsis-of-the-turkish-foreign-policy.en.mfa

https://www.deik.org.tr/uploads/afganistan-ulke-bulteni.pdf

https://www-aa-com-tr.translate.goog/en/asia-pacific/Turkiye-s-long-involvement-in-nato-mission-in afghanistan/2279062?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=tr&_x_tr_hl=tr&_x_tr_pto=sc

Kaplowitz, N. (1990). National self-images, perception of enemies, and conflict strategies: Psychopolitical dimensions of international relations. Political Psychology, 11(1), 39–82

Kaya, K. (2013). Turkiye’s role in Afghanistan and Afghan stabilization. Military Review, p:23.

Kültür Bakanlığı Yayınları, 1981, Atatürk'ün milli dış politikası: Milli mücadele dönemine ait 100 belge, 1919-1923. 1,

Murrison, A. (2006), Strategic doctrine of Turkish foreign policy, Middle Eastern studies, V, 42

Nabers, Dirk, 2011 , Identity and role change in international politics,P: 82

Nasr, V. (2006), “The Shia Revival: How Conflicts within Islam Will Shape the Future” the Voice for Ethnic Carnegie Council for Ethics in International Affairs

Onis, Z. (2007). Turkish Politics in a Changing World Global Dynamics and Domestic Transformation. University Press.

Oran, B. (2002), Türk Dış Politikası, Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, Cilt I, 6. Baskı, İletişim Yayınları: İstanbu

Özlü, H. (2012). Türk-Afgan Dostluk Ve İşbirliği Anlaşmasi” Kapsaminda. Uluslararasi Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi Yıl:3, Sayı:8, 32.

Ramani, Samuel, (2018), Can Turkiye position itself as the most effective mediator in afghanistan? https://www.trtworld.com/opinion/can-turkey-position-itself-as-the-most-effective-mediator-in-afghanistan--15883

Uslu, E. (2009), AhmetDavutoglu: The man behind Turkey’s assertive foreign policy, Eurasia Daily monitor, V.6, N.57

Wallace, H, (2021), With NATO and pan-Turkism in mind, Turkiye makes its move in Afghanistan, Tactics Institute https://tacticsinstitute.com/eurasia/with-nato-and-pan-turkism-in-mind-Turkiye-makes-its-move-in-afghanistan/ Tactics Institute

Wanning , M & Tuncay k. (2011). “Impact of changing Islamic identity on Turkiyes new foreign policy. Turkish journal of international relations, summer-fall, N.2 –

Wendt, A. (1999) Social Theory of International Politics, Cambridge: Cambridge University Press.

Wish, N.B. (1980) “Foreign Policy Makers and National Role Conceptions,” International Studies Quarterly, 24(4): 532–54.

Yavuz, M. H, (2020) The Neo-Ottoman Foreign Policy of the AKP Pages179–202 https://doi.org/10.1093/oso/9780197512289.003.0008.