آلوده‌گی هوا در افغانستان

(مقایسۀ دو شهر پُرجمعیت افغانستان، کابل و هرات)

نویسندگان

DOI:

https://doi.org/10.58342/ghalibqj.V.12.I.4.2

واژه‌گانِ کلیدی:

آلوده‌گی هوا، زباله، زغال سنگ، موتر، سوخت، هرات، کابل

چکیده

آلوده‌گی هوا، یکی از جنبه­‌های مهم تغییرات اقلیمی‌است. امروزه آلوده‌گی هوا به یکی از مهم‌­ترین دغدغه­‌های همه مردم و دانش‌مندان تبدیل شده است. این در‌حالی است که این موضوع در شهرهای بزرگ افغانستان، مانندِ کابل و هرات تقریباً به یک بحران تبدیل شده است. بحرانی‌که پیامدهای آن حکایت از مشکلاتِ فراوان و شاید جبران‌ناپذیر دارد. ذرات سمّی کوچک در جوّ افغانستان تقریباً هفت‌برابر بیش‌تر از استاندارد جهانی است. آلوده‌گی هوا قاتلی بزرگ‌تر از جنگ در افغانستان بوده است؛ لذا بر حسب ضرورت در این تحقیق تلاش شده تا ضمن شناسایی پیامدهای این مشکل و هم‌چنین شناسایی علل تعیین‌­کنندۀ آن، راه حل مناسبی برای کنترول آن ارائه شود. برای حصول به‌ترین نتایج، تحقیق با روی‌کرد فازی و روش مقایسه‌یی انجام شده است. داده‌­ها از دو گروه افراد آگاه و دانش‌­جویان جمع‌­آوری و با استفاده از نرم‌افزار FsQCA مورد تجزیه‌و‌تحلیل قرار گرفته است. در‌نهایت، یافته‌ها نشان داد، که آلوده‌گی هوا پیامدهای زیادی برای شهروندان افغانستان داشته است. از جمله: بیماری‌های قلبی، بیماری‌های تنفسی، انواع سرطان، دیابت، بیماری‌های پوستی، حرارت بالا، آفات نباتی و تبدیل‌شدن به قاتل بزرگ‌‌ کودکان، تا حد‌ّ زیادی عوامل آلوده­‌کننده هر دو شهر به جز در یک عنصر مشابه اند. یعنی وجود زباله یا ضایعات در ترکیب آلوده­‌کنندۀ شهر کابل. سایر عوامل دخیل عبارت‌اند از: مصرف زیاد زغال سنگ، فقدان یک سیستم کاربردی مدیریت حفاظت از محیط زیست، وجود موترهای کهنه‌ و استفاده از زباله برای سوخت.

شناخت‎‌‌نامۀ نویسنده‌گان

علی‌الله آزاد، دانش‌گاه/ پوهنتون هامبورگ

استاد و پژوهش‌گر در دیپارتمنت جامعه­‌شناسی، دانش‌گاه/ پوهنتون هامبورگ، هامبورگ، جرمنی

مژده آزاده، تیم تحقیقاتی آزاد

دست‌­یار پژوهش در تیم تحقیقاتی آزاد، هرات، افغانستان

نازیه محمدیار، تیم تحقیقاتی آزاد

دست‌­یار پژوهش در تیم تحقیقاتی آزاد، هامبورگ، جرمنی

پروین آزاده، تیم تحقیقاتی آزاد

دست‌­یار پژوهش در تیم تحقیقاتی آزاد، هرات، افغانستان

مرضیه محمدیار، تیم تحقیقاتی آزاد

دست­‌یار پژوهش در تیم تحقیقاتی آزاد، هرات، افغانستان

سرچشمه‌ها/ منابع

آزاد، علی‌الله و هم‌کاران. (1401). «آسیب‌شناسی بحران آلوده‌گی صوتی(‌مطالعۀ موردی: شهر هرات در سال 1397-1400)». هرات: فصل‌نامۀ علمی-پژوهشی غالب. 11(1). صص‌63-78. https://doi.org/10.58342/.v11i36.32

آزاد، علی‌الله و هم‌کاران. (1400). «بررسی قابلیت اشتغال فارغ‌التحصیلان دانش‌گاه‌های خصوصی شهر هرات از منظر بازار کار». هرات: فصل‌نامۀ علمی – پژوهشی غالب. 10(3و4) 35. ص113-128. https://doi.org/10.58342/.v10i34-35.18

آوا. (14/ 10/ 1396).‌ «آلوده‌گی هوای کابل». برداشت‌: (21/ 02/ 1402). https://avapress.com/vdcjhievxuqeioz.fsfu.html

آزموده، مریم. (1394). تأثیر دیوارهای سبز بر کاهش آلوده‌گی هوا و تنظیم دمای محیطی در شهر تهران. ‌پایان‌نامۀ دکتری معماری. دانش‌گاه تهران: پردیس هنرهای زیبا.

باستان فرد، متین. (1396). «کنترل آلوده‌گی هوا توسط پوسته‌های زیستی (راه‌حلی برای کنترل آلوده‌گی هوای تهران)». ایران: ماه‌نامۀ باغ‌نظر. 15(65). https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=371676

باش‌گاه خبرنگاران جوان. (09/ 12/ 1394). «آلوده‌گی هوای کابل هفت‌برابر استاندارد جهانی است». برداشت: (21/ 02/ 1402).‌ http://www.yjc.ir/00N9cx

بی.بی.سی فارسی. (11/ 07/ 1396). «بیماری قلبی سالانه 100 هزار نفر را در افغانستان می‌کشد». برداشت: (21/ 02/ 1402). https://www.bbc.com/persian/afghanistan-41482421

بی.بی.سی فارسی. (05/ 01/ 1393). «گزارش سازمان بهداشت جهانی در مورد خطرات بزرگ آلوده‌گی هوا». برداشت: (21/ 02/ 1402). https://www.bbc.com/persian/world/2014/03/140325_me_pollution_largest_health_risk

پژویان، جمشید؛ مرادحاصل، نیلوفر‌. (1386). «بررسی تأثیر رشد اقتصادی بر آلوده‌گی هوا». ایران: فصل‌نامۀ تحقیقات اقتصادی. ‌7 (4). https://www.sid.ir/Fa/Journal/ViewPaper.aspx?ID=74009

چلبی، مسعود. (1389). «نمایه‌سازی تابع عضویت فازی، گونه‌شناسی و محک‌زدن در جامعه‌شناسی ایران». مجلۀ مطالعات اجتماعی ایران. روش‌شناسی ویژه. ‌3(4). ص 2-19. http://ensani.ir/fa/article/299207

خبرگزاری میزان. (10/ 12/ 1394). «هوای افغانستان هفت‌برابر استاندارد جهانی آلوده است». برداشت: (21/ 02/ 1402).‌ https://www.mizanonline.ir/000ayT

دویچه وله. (22/ 08/ 1398). «آلوده‌گی هوای کابل ممکن است مرگ‌بارتر از جنگ باشد». برداشت: (21/ 02/ 1402).‌ https://p.dw.com/p/3Sv6i

دمیتروف، ولادیمیر. (1382). دانش و مردم: استفاده از منطق فازی در توصیف پیچیدگی‌های اجتماعی. ترجمة احمد جواهریان. تهران: خوارزمی.

راگین، سی چارلز. (1388). راهنمای کاربران برای تحلیل مقایسه‌ای با مجموعه کیفی فازی. آمریکا: دانش‌گاه آریزونا.

راگین، سی چارلز. (1379). مجموعه فازی علوم اجتماعی. آمریکا: ‌دانش‌گاه شیکاگو.

سازمان ملل متحد. (05/ 12/ 1399). «گزارش سالانۀ سازمان ملل متحد از تلفات جنگ در افغانستان». برداشت:‌ (21/ 02/ 1402). https://www.bbc.com/persian/afghanistan-56170526

صفوی، سید یحیی؛ بهلول، علیجانی. (1385). «بررسی عوامل جغرافیایی آلوده‌گی هوای تهران». ایران: پژوهش‌های جغرافیایی. ‌‌38(58). https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=58240

فطرس، محمد محسن؛ ‌برزگر، حمیده. (1391). «تأثیر برخی از متغیرهای کلان اقتصادی بر انتشار دی اکسید کربن در آسیای مرکزی و ایران از سال 1995 تا 2007». ایران: مجلۀ پژوهشی اقتصاد کلان. ‌8(‌16). https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=238395

قربانی، محمد؛ علی فیروز زارع. (1388). مقدمه‌ای بر ارزش‌گذاری محیطی. مشهد: مؤسسۀ چاپ و انتشارات دانش‌گاه فردوسی.

کوسکو، بارت. (1393). تفکر فازی. ترجمة علی غفاری. تهران: دانش‌گاه صنعتی خواجه طوسی.

منصور، غیاث الدین. (1395). آلوده‌گی آب: منابع، اثرات و کنترل. تهران: دانش‌گاه تهران

وثقی، الهه؛ عبدالکریم اسماعیلی. (1389). «بررسی عوامل تعیین‌کنندۀ انتشار دی اکسید کربن در ایران (با استفاده از نظریۀ زیست‌محیطی کوزنتس)». ایران: مجلۀ محیط زیست. شمارۀ 52. https://www.sid.ir/fa/Journal/ViewPaper.aspx?ID=107110

یوناما. (26/ 11/ 1396). گزارش سالانۀ سازمان ملل متحد در مورد تلفات جنگ در افغانستان. برداشت: (21/ 02/ 1402). https://www.bbc.com/persian/afghanistan-43069860

References

Azad, Aliullah et al. (2022). "Pathology of noise pollution crisis (case study: Herat city in 2017-2018)". Herat: Ghalib scientific-research quarterly. 11(1). pp. 63-78. https://doi.org/10.58342/.v11i36.32(in presian)

Azad, Aliullah, et al. (2022). Investigating the employability of graduates of private universities in Herat city from the perspective of the labor market. Herat: Ghalib scientific-research quarterly. 10(3 and 4) 35. pp. 113-128. https://doi.org/10.58342/.v10i34-35.18 (in presian)

Ava. (14/10/2016). "Air pollution in Kabul". Collection: (21/02/2022). https://avapress.com/vdcjhievxuqeioz.fsfu.html (in presian)

Azmoda, Maryam. (2015). The effect of green walls on the reduction of air pollution and the adjustment of ambient temperature in the city of Tehran (Architecture Doctoral Dissertation). Tehran University, Fine Arts Campus (in presian)

Bastan-fard, Metin. (2017). "Air pollution control by bio-based shells (a solution to control air pollution in Tehran)". Bagh Nazar Monthly, 15(65). https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=371676 (in presian)

BBC Persian. (11/07/2017). "Heart disease kills 100 thousand people in Afghanistan every year". Collection: (21/02/2022). https://www.bbc.com/persian/afghanistan-41482421 (in presian)

BBC Persian. (05/01/2014). "World Health Organization report on the major risks of air pollution". Collection: (21/02/2022). https://www.bbc.com/persian/world/2014/03/140325_me_pollution_largest_health_risk (in presian)

Chalabi, Masoud. (2010). "Fuzzy membership function indexing, typology and benchmarking in Iranian sociology". Iranian Journal of Social Studies. Special methodology. 3(4). pp. 2-19. http://ensani.ir/fa/article/299207 (in presian)

Deutsche Welle. (22/08/2019). "Air pollution in Kabul may be more deadly than war". Collection: (21/02/2022). https://p.dw.com/p/3Sv6i (in presian)

Dmitroff, Vladimir. (2003). Knowledge and people: using fuzzy logic in describing social complexities. Translated by Ahmad Javaherian. Tehran. Khwarazmi P. 68. (in presian)

Fitras, Mohammad Mohsen; Barzegar, Hamida. (2011). "The impact of some macroeconomic variables on carbon dioxide emissions in Central Asia and Iran from 1995 to 2007". Iran: Research Journal of Macroeconomics. 8(16). https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?ID=238395 (in presian)

Ghorbani, Muhammad. and Ali Firouz Zare. (2008). Introduction to environmental valuation. Mashhad: Ferdowsi University Printing and Publishing Institute. (in presian)

Guidotti TL, Novak RE. (1983). Hearing conservation and occupational exposure to noise. Am FAM Physician; 28(4). (in presian)

Kosko, Bart. (2014). fuzzy thinking Translated by Ali Ghaffari. Tehran: Khajah Toosi University of Technology Publications. P. 89.

Mansour, Ghiyathuddin. (2016). Water pollution: sources, effects and control. Tehran: Tehran University Press, p. 42. (in presian)

Mizan news agency. (12/10/2014). "Afghanistan's air is seven times more polluted than the international standard". Collection: (21/02/2022). https://www.mizanonline.ir/000ayT (in presian)

Pejuyan, Jamshid; Muradhashil, Nilofar. (2009). "Investigating the effect of economic growth on air pollution". Iran: Economic Research Quarterly. 7 (4). https://www.sid.ir/Fa/Journal/ViewPaper.aspx?ID=74009

Ragin, Charles. C. (2008). Users’s Guide to Fuzzy-set/Qualitative Comparative Analysis. University of Arizona, 4. (in presian)

Ragin, C. Charles. (2000). Fuzzy-Set Social Science. America: University of Chicago Press. (in presian)

Safavi, Seyed Yahya; Bahloul, Alijani. (1385). "Investigation of geographical factors of air pollution in Tehran". Iran: Geographical Researches. 38(58). https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=58240 (in presian)

United Nations. (05/12/2019). "United Nations annual report of war casualties in Afghanistan". Collection: (21/02/1402). https://www.bbc.com/persian/afghanistan-56170526 (in presian)

UNAMA. (26/11/2016). United Nations annual report on war casualties in Afghanistan. Collection: (21/02/1402). https://www.bbc.com/persian/afghanistan-43069860 (in presian)

Vathghi, Elaha. and Abdul Karim Esmaili. (2009). "Investigating the determinants of carbon dioxide emissions in Iran (using Kuznets' environmental theory)". Environmental magazine. Number 52. https://www.sid.ir/fa/Journal/ViewPaper.aspx?ID=107110(in presian)

Young Journalist Club. (09/12/2014). "Air pollution in Kabul is seven times the world standard". Collection: (21/02/2022). http://www.yjc.ir/00N9cx(in presian)

Downloads

چاپ شده

2023-12-21

ارجاع به مقاله

آزاد ع., آزاده م., محمدیار ن., آزاده پ., & محمدیار م. (2023). آلوده‌گی هوا در افغانستان: (مقایسۀ دو شهر پُرجمعیت افغانستان، کابل و هرات). فصل‌نامۀ علمی - پژوهشی غالب, 12(4), ۱۹-۳۴. https://doi.org/10.58342/ghalibqj.V.12.I.4.2