معيارهای حق و باطل در داوری از منظر قرآن کريم
(براساس فقه و عقیدۀ امامیه)
DOI:
https://doi.org/10.58342/ghalibqj.V.12.I.4.3واژهگانِ کلیدی:
معیار، حق و باطل، داوری و قضاوت، قرآنکریم، فقه و عقیده امامیهچکیده
حقوباطل بهعنوان دو مفهوم متقابل در ادبیات بشر، عمری به قدمت تاریخ خلقت حضرت آدم دارد، که نبردی دایمی بین حق و باطل برقرار بوده است. اهمیت این موضوع مشخص میشود، که برای نیل به سعادت و تشخیص راه حق از باطل، نیازمند معیارهای حقوباطل در داوری از منظر قرآن کریم میباشیم، تا بتوانیم به هنگام موضعگیریهایمان راه حق را پیدا کرده و از آن طرفداری کنیم و از راه باطل دوری گزینیم. هدف این مقاله، ارائۀ معیارها حقوباطل از منظر قرآن کریم بوده است؛ بنابراین، سؤال اصلی ما این این بوده، که اصول و معیارهای شناخت حقوباطل در داوری از منظر قرآن کریم چهگونه میباشد؟ و معیارها در کلام الهی در چه بُعدی از ابعاد قرآن مورد نظر است؟ روی همین منظور، در این تحقیق، بهشیوۀ تحلیلی – توصیفی، آیاتیکه مربوط به بحث حقوباطل است، استخراج و سپس مورد تحلیل و نتیجهگیری قرار گرفتهاند؛ لذا در کنار قرآن مجید از تفاسیر معتبر قرآن و کتابهای کلامی و فرهنگِ لغت استفاده شده تا بتوانیم با موضوع تحقیق بیشتر آشناشده و به آنچه مدنظر میباشد برسیم. یافتههای ما نشان میدهند: ازجملة این معیارها، میتوان به این شاخصهها توجه نمود: مقیدنبودن باطل، مطابقتنداشتن با فطرت انسان، عقلانینبودن باطل، اعتدال و تعادلنداشتن باطل، تطابقنداشتن با وحی الهی، ایجاد بیایمانی، تفرقهزایی، عدم اصلاحسازی، بدفرجامی و ایجاد سرگردانی و گمراهی؛ لذا هرکس این شاخصهها را داشته باشد، خواهناخواه در مسیر باطل افتاده و داوری او بهسوی باطل میباشد.
سرچشمهها/ منابع
قرآن کريم. ترجمه آيتالله مکارم شيرازي. انتشارات امام علي بن ابی طالب (ع).
آلوسی، سید محمود. (1415ق). تفسیر روح المعانی فیتفسیرالقرآن و اسبع المثانی. ج12. چ1. بیروت: دارالکتب العلمیه.
آمدی تمیمی، عبدالواحد. (1407ق). غرر الحکم و درر الکلم. ج1. بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
ابن فارس، احمد. (1404ق). مقاییس اللغه. ج1. بیروت: دارالفکر.
ابنمنظور، محمد. (1408ق). لسانالعرب. ج1. بیروت: دار احیاء.
انصاری، شیخ مرتضی. (1420ق). فرائدالاصول. ج1. چ2. بیجا: مجمع الفکرالاسلامی.
بحرانی، هاشم بن سلیمان. (1416ق). تفسیر البرهان. ج1. تهران: بنیاد بعثت.
بلاغی، سید عبدالحجت. (1386). حجت التفاسیروبلاغ الاکسیر. ج4. قم: حکمت.
بیضاوی، عبدالله بن عمر. (1418ق). تفسیرانوارالتنزیل و اسرار التآویل. ج3. بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
پژوهشگاه علوم اسلامی. (1393). حق و باطل. ج1. تهران: پژوهشگاه علوم اسلامی.
ثعلبی، ابواسحاق. (1416ق). الکشف والبیان. ج8. بیروت: دار احیاء.
جوادی آملی، عبدالله. (1388). تفسیر تسنیم. ج1. چ8. قم: اسراء.
حرّانی، حسن بن علی. (1404ق). تحف العقول. ج1. چ2. قم: اسلامی.
رازي، فخر بن محمد بن عمر. (1420ق). تفسير کبير. ج1. چ3. بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1412ق). مفردات الفاظ القرآن. ج1. بیروت: دارالقلم.
رضایی، محمدعلی. (1387). تفسیر مهر. ج20. قم: پژوهشهای تفسیری.
سبزواری، محمدابن محمد. (1363). جامعالاخبار. قم: انتشارات اصول دین.
سعیدی مهر، محمد. (1392). راهنماشناسی. ج1. قم: مؤسسة امام خمینی(ره).
سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر. (1404ق). تفسیر الدرالمنثور فی تفسیرالمأثور. ج1. قم: بینا.
صدری، سیدمحمد. (1393). اصول فقه(2). ج2. تهران: چتر دانش.
صدرالمتألهین، محمد بن ابراهیم. (1378). اسفار. ج1. قم: مکتبة المصطفی.
صدوق قمی، ابن بابویه. (1408ق). علل الشرایع. ج1. بیروت: مؤسسة الاعلمی.
طبرسی، فضل بن حسن. (1360). مجمع البیان. ج2. تهران: فرهانی.
طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1374). تفسیر المیزان. چ5. قم: جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
طبری، محمد بن جریر. (1412). تفسیر جامعالبیان فی تفسیر قرآن. ج7. بیروت: داراحیاء.
طریحی، فخرالدین. (1358). مجمع البحرین. ج1. چ1. تهران: امیراکبیر.
طبری، میرزا حسین نوری. (1407ق). مستدرک الوسائل. ج1. بیروت: آل البیت.
طوسی، محمد بن حسن. (500). تفسیر التبیان فی تفسیر القرآن. ج10. چ1. بیروت. داراحیا.
عیاشی، محمدابن مسعود. (1380). تفسیر عیاشی. ج1. تهران: چاپخانة علمیه.
فیض کاشانی، ملامحسن. (1415ق). تفسیر صافی. ج1. چ2. تهران: الصدر.
قرشی، سیدعلیاکبر. (1371). قاموس قرآن. ج1. چ6. تهران: دارالکتاب الاسلامیه.
قرضاوی، یوسف. (1360). حق و باطل از دیدگاه قرآن. ج1. بیجا: فرهنگ قرآن.
قرائتی، محسن. (1383). تفسیر نور. ج6. چ11. تهران: درسهایی از قرآن.
قمی مشهدی، محمد بن محمدرضا. (1368). تفسیرکنز الرقائق و بحرالغرائب. ج1. تهران: ارشاد اسلامی.
قمی، شیخ عباس. (1393). سفینة البحار. ج1. چ2. قم: عقیق.
قمي، علي بن ابراهيم. (1363). تفسیر قمی. چ3. قم: بینا.
قمی، شیخ صدوق ابن بابویه. (1404). اخبار الرضا. ج1. بیروت: علمی.
قمی، ابوجعفر، محمدبن علی بن حسین. (1400). من لایحضره الفقیه. ج1. چ2. تهران: نشر اسلامی.
کاشانی، ملافتحالله. (1336). تفسیر منهج الصادقین فی الزام المخالفین. ج5. چ3. تهران: کتابفروشی محمد بن حسن علمی.
کلینی، محمد بن ابی یعقوب. (1391). فروع کافی. ج2. چ3. قم: انتشارات قدس.
_______________. (1388). اصول کافی. ج1. تهران: مکتبة الاسلامیه.
مطهری، مرتضی. (1377). مجموعة آثار. ج1. قم: صدرا.
_________. (1372). حق و باطل. ج1. چ3. قم: صدرا.
مجلسی، محمدباقر. (1403). بحارالانوا. چ1. بیروت: مؤسسة الوفاء.
معین، محمد. (1360). فرهنگ معین. ج1. تهران: امیرکبیر.
یوسفیان، حسن. (1383). عقل و وحی. ج1. تهران: انتشارات فرهنگ و اندیشه.
References
The Holy Quran. Translated by Ayatollah Makarem Shirazi. Publications of Imam Ali bin Abi Talib (a.s).(Arabic)
Alousi, Seyyed Mahmoud. (1415 AH). Tafsir Ruh al-Ma'ani in Tafsir al-Qur'an and Asba' al-Mathani. C12. Ch1. Beirut: Dar al-Kitab al-Alamiya.(Arabic).
- Amadi Tamimi, Abdulvahid. (1407 AH). Gharr al-Hakm and Darr al-Kalam. C1. Beirut: Al-Alami Publishing House.(Arabic).
- Ibn Faris, Ahmad. (1404 AH). Vocabulary comparisons. C1. Beirut: Dar al-Fekr.(Arabic).
- Ibn Manzoor, Muhammad. (1408 AH). Arabic language C1. Beirut: Dar Ahya.(Arabic).
- Ansari, Sheikh Morteza. (1420 AH). Faraid al-Asul C1. Ch2. Qom: Jamal al-Fikr al-Islami.(Arabic).
- Bahrani, Hashem bin Suleiman. (1416 AH). Tafsir Al-Barhan. C1. Tehran: Baath Foundation.(Arabic).
- Balaghi, Seyyed Abdul Hojat. (1386). Hojjat al-Tafasiro Balag Al-Aksir. C4. Qom: Wisdom.(Arabic).
- Beidawi, Abdullah bin Omar. (1418 AH). Tafsir Anwar al-Tanzil and Asrar al-Tawil. C3. Beirut: Dar al-Ahiya al-Truth al-Arabi.(Arabic)
- Research Institute of Islamic Sciences. (2013). right and wrong. C1. Tehran: Research Institute of Islamic Sciences.(Persian)
- Thaalbi, Abu Ishaq. (1416 AH). Al-Kashf Valbayan. C8. Beirut: Dar Ahya.(Arabic).
- Javadi Amoli, Abdullah. (1388). Interpretation of Tasnim. C1. Ch8. Qom: Israa.(Persian)
- Harrani, Hassan bin Ali. (1404 AH). gift of wisdom C1. Ch2. Qom: Islamic.(Arabic).
- Razi, Fakhr bin Muhammad bin Umar. (1420 AH). Tafsir Kabir C1. Ch3. Beirut: Dar al-Ahiya al-Truth al-Arabi.(Arabic).
- Ragheb Esfahani, Hossein bin Mohammad. (1412 AH). Vocabulary words of the Qur'an. C1. Beirut: Dar al-Qalam.(Arabic).
- Rezaei, Mohammad Ali. (1387). Commentary on the seal. C20. Qom: interpretive researches.(Persian).
- Sabzevari, Mohammad Ibn Mohammad. (1363). Jame Al-Akhbar Qom: Usul Din Publications.(Arabic).
- Saidi Mehr, Mohammad. (2012). guide C1. Qom: Imam Khomeini Foundation (RA).(Persian).
- Siyuti, Abd al-Rahman bin Abi Bakr. (1404 AH). Tafsir Al-Dur al-Mantur in Tafsir al-Mathur. C1. Beirut: Dar al-Fekr.(Arabic).
- Sadri, Seyyed Mohammad. (2013). Principles of jurisprudence (2). C2. Tehran: Chater Danesh.(Persian).
- Mulla Sadra (Sadr al-Maltahin), Muhammad bin Ibrahim. (1378). Asfar C1. Qom: Al-Mustafa School.(Persian).
- Sadouq Qomi, Ibn Babouyeh. (1408 AH). The causes of Shari'ah. C1. Beirut: Al-Alami Institute.(Arabic) .
- Tabarsi, Fazl bin Hasan. (1360). Al Bayan Assembly C2. Tehran: Farhani.(Arabic).
- Tabatabaei, Seyyed Mohammad Hossein. (1374). Tafsir al-Mizan. Ch5. Qom: University of Qom Faculty of Education.(Arabic).
- Tabari, Muhammad bin Jarir. (1412). Tafsir Jame al-Bayan in the Tafsir of the Qur'an. C7. Beirut: Darahiya.(Arabic).
- Tarihi, Fakhreddin. (1358). Bahrain Assembly C1. Ch1. Tehran: Amir Akbir.(Arabic).
- Tabari, Mirza Hossein Nouri. (1407 AH). Mustardak al-Wasail. C1. Beirut: Al El Beit.(Arabic).
- Tusi, Muhammad bin Hassan. (500). Tafsir al-Tabayan fi Tafsir al-Qur'an. C10. Ch1. Beirut. Darahia.(Arabic).
- Ayashi, Mohammad Ibn Masoud. (1380). Interpretation of revelry. C1. Tehran: Ilmia Printing House.(Arabic).
- Faiz Kashani, Hilmasan. (1415 AH). Safi interpretation. C1. Ch2. Tehran: Sadr.(Arabic).
-Qureshi, Seyyed Ali Akbar. (1371). Quran dictionary. C1. Ch6. Tehran: Darul Kitab al-Islamiya.(Arabic).
- Qaradawi, Yusuf. (1360). Right and wrong from the point of view of the Quran. C1. Tehran: Quran Culture.(Persian).
- Qaraeti, Mohsen. (1383). Interpretation of light. C6. Q11. Tehran: Lessons from the Quran.(Persian).
- Qomi Mashhadhi, Mohammad bin Mohammad Reza. (1368). Tafsir Kenz al-Laham and Bahr al-Gharaeb. C1. Tehran: Islamic Guidance.(Arabic).
- Qomi, Sheikh Abbas. (2013). Al Bahar ship C1. Ch2. Qom: Agate.(Arabic).
- Qomi, Ali bin Ibrahim. (1363). Qomi's interpretation. Ch3. Qom: Daral Kitab.(Persian).
- Qomi, Sheikh Sadouq Ibn Babouyeh. (1404). Al-Reza News C1. Beirut: Scientific.(Arabic).
- Qomi, Abu Jaafar, Muhammad bin Ali bin Hussain. (1400). I do not want Hazra Al-Faqih. C1. Ch2. Tehran: Islamic Publishing House.(Arabic).
- Kashani, Molfatullah. (1336). Tafsir al-Sadiqin's method in the obligation of al-Malafin. C5. Ch3. Tehran: Mohammad bin Hasan Elmi bookstore.(Arabic).
- Kilini, Muhammad bin Abi Yaqoub. (2011). enough branches C2. Ch3. Qom: Quds Publications.(Arabic).
-_______________. (1388). Usul al-Kafi. C1. Tehran: School of Islam.(Persian).
- Motahari, Morteza. (1377). collection. C1. Qom: Sadra.(Persian).
-_________. (1372). right and wrong. C1. Ch3. Qom: Sadra.(Persian).
- Majlesi, Mohammad Bagher. (1403). Bihar Al-Anova Ch1. Beirut: Al-Wafa Foundation.(Arabic).
- Moin, Mohammad (1360). Moein dictionary. C1. Tehran: Amirkabir.(Persian).
- Meybodi, Rashiduddin, (1371), Kashf al-Asrar and Ida al-Abrar. Volume 5. Tehran: Amir Kabir.(Arabic)
- Yousefian, Hassan. (1383). Reason and revelation. C1. Tehran: Culture and Thought Publications.(Persian).
چاپ شده
ارجاع به مقاله
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 2023 بهزاد بیرانوند،سید مصطفی مناقب،ناصر مؤمنی
![Creative Commons License](http://i.creativecommons.org/l/by/4.0/88x31.png)
این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution 4.0 می باشد.