معيارهای حق و باطل در داوری از منظر قرآن کريم
(براساس فقه و عقیدۀ امامیه)
DOI:
https://doi.org/10.58342/ghalibqj.V.12.I.4.3واژهگانِ کلیدی:
معیار، حق و باطل، داوری و قضاوت، قرآنکریم، فقه و عقیده امامیهچکیده
حقوباطل بهعنوان دو مفهوم متقابل در ادبیات بشر، عمری به قدمت تاریخ خلقت حضرت آدم دارد، که نبردی دایمی بین حق و باطل برقرار بوده است. اهمیت این موضوع مشخص میشود، که برای نیل به سعادت و تشخیص راه حق از باطل، نیازمند معیارهای حقوباطل در داوری از منظر قرآن کریم میباشیم، تا بتوانیم به هنگام موضعگیریهایمان راه حق را پیدا کرده و از آن طرفداری کنیم و از راه باطل دوری گزینیم. هدف این مقاله، ارائۀ معیارها حقوباطل از منظر قرآن کریم بوده است؛ بنابراین، سؤال اصلی ما این این بوده، که اصول و معیارهای شناخت حقوباطل در داوری از منظر قرآن کریم چهگونه میباشد؟ و معیارها در کلام الهی در چه بُعدی از ابعاد قرآن مورد نظر است؟ روی همین منظور، در این تحقیق، بهشیوۀ تحلیلی – توصیفی، آیاتیکه مربوط به بحث حقوباطل است، استخراج و سپس مورد تحلیل و نتیجهگیری قرار گرفتهاند؛ لذا در کنار قرآن مجید از تفاسیر معتبر قرآن و کتابهای کلامی و فرهنگِ لغت استفاده شده تا بتوانیم با موضوع تحقیق بیشتر آشناشده و به آنچه مدنظر میباشد برسیم. یافتههای ما نشان میدهند: ازجملة این معیارها، میتوان به این شاخصهها توجه نمود: مقیدنبودن باطل، مطابقتنداشتن با فطرت انسان، عقلانینبودن باطل، اعتدال و تعادلنداشتن باطل، تطابقنداشتن با وحی الهی، ایجاد بیایمانی، تفرقهزایی، عدم اصلاحسازی، بدفرجامی و ایجاد سرگردانی و گمراهی؛ لذا هرکس این شاخصهها را داشته باشد، خواهناخواه در مسیر باطل افتاده و داوری او بهسوی باطل میباشد.
سرچشمهها/ منابع
قرآن کريم. ترجمه آيتالله مکارم شيرازي. انتشارات امام علي بن ابی طالب (ع).
آلوسی، سید محمود. (1415ق). تفسیر روح المعانی فیتفسیرالقرآن و اسبع المثانی. ج12. چ1. بیروت: دارالکتب العلمیه.
آمدی تمیمی، عبدالواحد. (1407ق). غرر الحکم و درر الکلم. ج1. بیروت: مؤسسة الاعلمی للمطبوعات.
ابن فارس، احمد. (1404ق). مقاییس اللغه. ج1. بیروت: دارالفکر.
ابنمنظور، محمد. (1408ق). لسانالعرب. ج1. بیروت: دار احیاء.
انصاری، شیخ مرتضی. (1420ق). فرائدالاصول. ج1. چ2. بیجا: مجمع الفکرالاسلامی.
بحرانی، هاشم بن سلیمان. (1416ق). تفسیر البرهان. ج1. تهران: بنیاد بعثت.
بلاغی، سید عبدالحجت. (1386). حجت التفاسیروبلاغ الاکسیر. ج4. قم: حکمت.
بیضاوی، عبدالله بن عمر. (1418ق). تفسیرانوارالتنزیل و اسرار التآویل. ج3. بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
پژوهشگاه علوم اسلامی. (1393). حق و باطل. ج1. تهران: پژوهشگاه علوم اسلامی.
ثعلبی، ابواسحاق. (1416ق). الکشف والبیان. ج8. بیروت: دار احیاء.
جوادی آملی، عبدالله. (1388). تفسیر تسنیم. ج1. چ8. قم: اسراء.
حرّانی، حسن بن علی. (1404ق). تحف العقول. ج1. چ2. قم: اسلامی.
رازي، فخر بن محمد بن عمر. (1420ق). تفسير کبير. ج1. چ3. بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1412ق). مفردات الفاظ القرآن. ج1. بیروت: دارالقلم.
رضایی، محمدعلی. (1387). تفسیر مهر. ج20. قم: پژوهشهای تفسیری.
سبزواری، محمدابن محمد. (1363). جامعالاخبار. قم: انتشارات اصول دین.
سعیدی مهر، محمد. (1392). راهنماشناسی. ج1. قم: مؤسسة امام خمینی(ره).
سیوطی، عبدالرحمن بن ابی بکر. (1404ق). تفسیر الدرالمنثور فی تفسیرالمأثور. ج1. قم: بینا.
صدری، سیدمحمد. (1393). اصول فقه(2). ج2. تهران: چتر دانش.
صدرالمتألهین، محمد بن ابراهیم. (1378). اسفار. ج1. قم: مکتبة المصطفی.
صدوق قمی، ابن بابویه. (1408ق). علل الشرایع. ج1. بیروت: مؤسسة الاعلمی.
طبرسی، فضل بن حسن. (1360). مجمع البیان. ج2. تهران: فرهانی.
طباطبایی، سیدمحمدحسین. (1374). تفسیر المیزان. چ5. قم: جامعة مدرسین حوزة علمیة قم.
طبری، محمد بن جریر. (1412). تفسیر جامعالبیان فی تفسیر قرآن. ج7. بیروت: داراحیاء.
طریحی، فخرالدین. (1358). مجمع البحرین. ج1. چ1. تهران: امیراکبیر.
طبری، میرزا حسین نوری. (1407ق). مستدرک الوسائل. ج1. بیروت: آل البیت.
طوسی، محمد بن حسن. (500). تفسیر التبیان فی تفسیر القرآن. ج10. چ1. بیروت. داراحیا.
عیاشی، محمدابن مسعود. (1380). تفسیر عیاشی. ج1. تهران: چاپخانة علمیه.
فیض کاشانی، ملامحسن. (1415ق). تفسیر صافی. ج1. چ2. تهران: الصدر.
قرشی، سیدعلیاکبر. (1371). قاموس قرآن. ج1. چ6. تهران: دارالکتاب الاسلامیه.
قرضاوی، یوسف. (1360). حق و باطل از دیدگاه قرآن. ج1. بیجا: فرهنگ قرآن.
قرائتی، محسن. (1383). تفسیر نور. ج6. چ11. تهران: درسهایی از قرآن.
قمی مشهدی، محمد بن محمدرضا. (1368). تفسیرکنز الرقائق و بحرالغرائب. ج1. تهران: ارشاد اسلامی.
قمی، شیخ عباس. (1393). سفینة البحار. ج1. چ2. قم: عقیق.
قمي، علي بن ابراهيم. (1363). تفسیر قمی. چ3. قم: بینا.
قمی، شیخ صدوق ابن بابویه. (1404). اخبار الرضا. ج1. بیروت: علمی.
قمی، ابوجعفر، محمدبن علی بن حسین. (1400). من لایحضره الفقیه. ج1. چ2. تهران: نشر اسلامی.
کاشانی، ملافتحالله. (1336). تفسیر منهج الصادقین فی الزام المخالفین. ج5. چ3. تهران: کتابفروشی محمد بن حسن علمی.
کلینی، محمد بن ابی یعقوب. (1391). فروع کافی. ج2. چ3. قم: انتشارات قدس.
_______________. (1388). اصول کافی. ج1. تهران: مکتبة الاسلامیه.
مطهری، مرتضی. (1377). مجموعة آثار. ج1. قم: صدرا.
_________. (1372). حق و باطل. ج1. چ3. قم: صدرا.
مجلسی، محمدباقر. (1403). بحارالانوا. چ1. بیروت: مؤسسة الوفاء.
معین، محمد. (1360). فرهنگ معین. ج1. تهران: امیرکبیر.
یوسفیان، حسن. (1383). عقل و وحی. ج1. تهران: انتشارات فرهنگ و اندیشه.
References
The Holy Quran. Translated by Ayatollah Makarem Shirazi. Publications of Imam Ali bin Abi Talib (a.s).(Arabic)
Alousi, Seyyed Mahmoud. (1415 AH). Tafsir Ruh al-Ma'ani in Tafsir al-Qur'an and Asba' al-Mathani. C12. Ch1. Beirut: Dar al-Kitab al-Alamiya.(Arabic).
- Amadi Tamimi, Abdulvahid. (1407 AH). Gharr al-Hakm and Darr al-Kalam. C1. Beirut: Al-Alami Publishing House.(Arabic).
- Ibn Faris, Ahmad. (1404 AH). Vocabulary comparisons. C1. Beirut: Dar al-Fekr.(Arabic).
- Ibn Manzoor, Muhammad. (1408 AH). Arabic language C1. Beirut: Dar Ahya.(Arabic).
- Ansari, Sheikh Morteza. (1420 AH). Faraid al-Asul C1. Ch2. Qom: Jamal al-Fikr al-Islami.(Arabic).
- Bahrani, Hashem bin Suleiman. (1416 AH). Tafsir Al-Barhan. C1. Tehran: Baath Foundation.(Arabic).
- Balaghi, Seyyed Abdul Hojat. (1386). Hojjat al-Tafasiro Balag Al-Aksir. C4. Qom: Wisdom.(Arabic).
- Beidawi, Abdullah bin Omar. (1418 AH). Tafsir Anwar al-Tanzil and Asrar al-Tawil. C3. Beirut: Dar al-Ahiya al-Truth al-Arabi.(Arabic)
- Research Institute of Islamic Sciences. (2013). right and wrong. C1. Tehran: Research Institute of Islamic Sciences.(Persian)
- Thaalbi, Abu Ishaq. (1416 AH). Al-Kashf Valbayan. C8. Beirut: Dar Ahya.(Arabic).
- Javadi Amoli, Abdullah. (1388). Interpretation of Tasnim. C1. Ch8. Qom: Israa.(Persian)
- Harrani, Hassan bin Ali. (1404 AH). gift of wisdom C1. Ch2. Qom: Islamic.(Arabic).
- Razi, Fakhr bin Muhammad bin Umar. (1420 AH). Tafsir Kabir C1. Ch3. Beirut: Dar al-Ahiya al-Truth al-Arabi.(Arabic).
- Ragheb Esfahani, Hossein bin Mohammad. (1412 AH). Vocabulary words of the Qur'an. C1. Beirut: Dar al-Qalam.(Arabic).
- Rezaei, Mohammad Ali. (1387). Commentary on the seal. C20. Qom: interpretive researches.(Persian).
- Sabzevari, Mohammad Ibn Mohammad. (1363). Jame Al-Akhbar Qom: Usul Din Publications.(Arabic).
- Saidi Mehr, Mohammad. (2012). guide C1. Qom: Imam Khomeini Foundation (RA).(Persian).
- Siyuti, Abd al-Rahman bin Abi Bakr. (1404 AH). Tafsir Al-Dur al-Mantur in Tafsir al-Mathur. C1. Beirut: Dar al-Fekr.(Arabic).
- Sadri, Seyyed Mohammad. (2013). Principles of jurisprudence (2). C2. Tehran: Chater Danesh.(Persian).
- Mulla Sadra (Sadr al-Maltahin), Muhammad bin Ibrahim. (1378). Asfar C1. Qom: Al-Mustafa School.(Persian).
- Sadouq Qomi, Ibn Babouyeh. (1408 AH). The causes of Shari'ah. C1. Beirut: Al-Alami Institute.(Arabic) .
- Tabarsi, Fazl bin Hasan. (1360). Al Bayan Assembly C2. Tehran: Farhani.(Arabic).
- Tabatabaei, Seyyed Mohammad Hossein. (1374). Tafsir al-Mizan. Ch5. Qom: University of Qom Faculty of Education.(Arabic).
- Tabari, Muhammad bin Jarir. (1412). Tafsir Jame al-Bayan in the Tafsir of the Qur'an. C7. Beirut: Darahiya.(Arabic).
- Tarihi, Fakhreddin. (1358). Bahrain Assembly C1. Ch1. Tehran: Amir Akbir.(Arabic).
- Tabari, Mirza Hossein Nouri. (1407 AH). Mustardak al-Wasail. C1. Beirut: Al El Beit.(Arabic).
- Tusi, Muhammad bin Hassan. (500). Tafsir al-Tabayan fi Tafsir al-Qur'an. C10. Ch1. Beirut. Darahia.(Arabic).
- Ayashi, Mohammad Ibn Masoud. (1380). Interpretation of revelry. C1. Tehran: Ilmia Printing House.(Arabic).
- Faiz Kashani, Hilmasan. (1415 AH). Safi interpretation. C1. Ch2. Tehran: Sadr.(Arabic).
-Qureshi, Seyyed Ali Akbar. (1371). Quran dictionary. C1. Ch6. Tehran: Darul Kitab al-Islamiya.(Arabic).
- Qaradawi, Yusuf. (1360). Right and wrong from the point of view of the Quran. C1. Tehran: Quran Culture.(Persian).
- Qaraeti, Mohsen. (1383). Interpretation of light. C6. Q11. Tehran: Lessons from the Quran.(Persian).
- Qomi Mashhadhi, Mohammad bin Mohammad Reza. (1368). Tafsir Kenz al-Laham and Bahr al-Gharaeb. C1. Tehran: Islamic Guidance.(Arabic).
- Qomi, Sheikh Abbas. (2013). Al Bahar ship C1. Ch2. Qom: Agate.(Arabic).
- Qomi, Ali bin Ibrahim. (1363). Qomi's interpretation. Ch3. Qom: Daral Kitab.(Persian).
- Qomi, Sheikh Sadouq Ibn Babouyeh. (1404). Al-Reza News C1. Beirut: Scientific.(Arabic).
- Qomi, Abu Jaafar, Muhammad bin Ali bin Hussain. (1400). I do not want Hazra Al-Faqih. C1. Ch2. Tehran: Islamic Publishing House.(Arabic).
- Kashani, Molfatullah. (1336). Tafsir al-Sadiqin's method in the obligation of al-Malafin. C5. Ch3. Tehran: Mohammad bin Hasan Elmi bookstore.(Arabic).
- Kilini, Muhammad bin Abi Yaqoub. (2011). enough branches C2. Ch3. Qom: Quds Publications.(Arabic).
-_______________. (1388). Usul al-Kafi. C1. Tehran: School of Islam.(Persian).
- Motahari, Morteza. (1377). collection. C1. Qom: Sadra.(Persian).
-_________. (1372). right and wrong. C1. Ch3. Qom: Sadra.(Persian).
- Majlesi, Mohammad Bagher. (1403). Bihar Al-Anova Ch1. Beirut: Al-Wafa Foundation.(Arabic).
- Moin, Mohammad (1360). Moein dictionary. C1. Tehran: Amirkabir.(Persian).
- Meybodi, Rashiduddin, (1371), Kashf al-Asrar and Ida al-Abrar. Volume 5. Tehran: Amir Kabir.(Arabic)
- Yousefian, Hassan. (1383). Reason and revelation. C1. Tehran: Culture and Thought Publications.(Persian).
چاپ شده
ارجاع به مقاله
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 2023 بهزاد بیرانوند،سید مصطفی مناقب،ناصر مؤمنی
این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution 4.0 می باشد.