تحلیل جامعه‌شناختی جزاهای بدیل حبس در حقوق کیفری افغانستان

نویسندگان

DOI:

https://doi.org/10.58342/ghalibqj.V.13.I.2.7

واژه‌گانِ کلیدی:

جزا، حبس، بدیل حبس، حقوق کیفری افغانستان

چکیده

مجازات حبس ازجمله واکنش‌های کیفری‌ اند، که جهت استقرار نظم اجتماعی و تأمین عدالت، اعمال می‌شوند. جزاهای بدیل حبس، در اثر بروز نظریه‌های جرم‌شناختیِ انتقادی در قرن نوزدهم و نظریه‌های حبس‌زدایی، مطرح گردید. قانون‌گذار افغانستان به تبعیت از نظریه‌های مکتب‌های الغاگری، جنبش‌های حبس‌زدایی و اسناد بین‌المللی، جزاهای بدیل حبس را در سال 1396 به‌عنوان مجازات اصلی تعیین نموده است. جدید‌بودن جزای بدیل حبس به‌عنوان مجازات اصلی در کُد جزا و چه‌گونه‌گی تطابق آن با فرهنگ حاکم، ضرورت ایجاب می‌کند در این خصوص تحقیقی صورت گیرد. هدف این تحقیق بررسی جزاهای بدیل حبس، کارکرد آن در اصلاحِ بزه‌کار و چه‌گونه‌گی پذیریش آن به‌عنوان یک پدیدهٔ اجتماعی در جامعه افغانستان بوده است. پرسش این بوده است، که کارکرد جزاهای بدیل حبس از منظر جامعه‌شناختی چه‌گونه است؟ بازخورد جزاهای بدیل حبس در اصلاح و بازپروری مجرمان چیست؟ تحقیق حاضر به­ روش توصیفی – تحلیلی، با استفاده از ابزار کتاب‌خانه‌یی برای جمع‌آوری داده‌ها، در حقوق جزای افغانستان صورت گرفته است. یافته‌های تحقیق آن است که: قانون‌گذار، جزاهای بدیل حبس را برای اولین‌بار به شکل مدرن آن به‌عنوان مجازات اصلی، تعیین نموده است. تا آن‌جایی که جزاهای بدیل حبس در جامعه تطبیق شده است، با‌توجه به مجازات حبس، در قسمت اصلاح و بازپروری مجرم نقش مؤثرتری داشته است. تبدیل‌نمودن جزای حبس به جزای بدیل در هنگام کیفردهی، بیان‌گر انعطاف‌پذیری قانون‌گذار در خصوص بزه‌کاران به‌منظور فراهم‌سازی زمینهٔ اصلاح آنان است. هرچند عدم نظارت دقیق از اجرای آن، عدم وسایل و ابزار لازم در نظارت الکترونیکی و عدم فرهنگ‌سازی در بین قضّات به تعیین کیفرهای بدیل حبس، ازجمله مشکلاتی است، که در اجرای آن قرار دارند.

شناخت‎‌‌نامۀ نویسنده‌گان

حسین شریفی زیرکسار، دانش‌گاه/ پوهنتون بین‌المللی اهل‌بیت (ع)

دانش‌جوی‌ دکتریِ حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دانش‌گاه/ پوهنتون بین‌المللی اهل‌بیت (ع)، تهران، ایران

دکتر امید رستمی ‌غازانی، دانش‌گاه/ پوهنتون بین‌المللی اهل‌بیت (ع)

استادیار رشتة حقوق کیفری و جرم‌شناسی، دانش‌گاه/ پوهنتون بین‌المللی اهل‌بیت (ع)، تهران، ایران

سرچشمه‌ها/ منابع

۱. انتشارات محسن. (1393). تاریخ مختصر پنج دهة افغانستان.‌1. کابل: انتشارات محسن.

۲. الهام، عبدالله. (1399). «بدل‌های حبس در قانون کیفری ایران و افغانستان». به راه‌نمایی: سیدمحمدی سیدزاده‌هاشمی. برای دریافت مدرک کارشناسی ارشد. دانش‌کدهٔ حقوق و علوم سیاسی دانش‌گاه فردوسی مشهد. مشهد. ایران.

۳. بن‌سعید، رحمان و هم‌کاران. (1399). «بررسی و تحلیل کیفرشناختی مجازات‌های جایگزین حبس». فصل‌نامهٔ علمی تحقیقات حقوق آزاد، ش 48. 298-277. https://journals.iau.ir/article_683856.html

۴. پرادل، ژان. (1390). تاریخ اندیشه‌های کیفری. چ 5. ترجمهٔ علی‌حسین نجفی‌ابرندآبادی. تهران: سمت.

۵. توجهی، عبدالعلی. (1402). نهادهای ارفاقی در قانون مجازات اسلامی 1392. ‌‌تهران: مرکز مطبوعات و انتشارات قوهٔ قضائیه.

۶. جعفری لنگرودی، محمدجعفر. (1378). مبسوط ترمینولوژی حقوق، ج 2.‌. تهران: گنج دانش.

۷. دهخدا، علی‌اکبر. (1371). لغت‌نامة دهخدا. ‌. تهران: دانش‌گاه تهران.

۸. حلیمی، محمد صادق. (1400). «مجازات جایگزین‌های حبس در حقوق کیفری ایران و افغانستان». به راه‌نمایی: رحمت الله رضایی. برای دریافت مدرک کارشناسی ارشد. دانش‌کدهٔ فقه و حقوق دانش‌گاه جامعه المصطفی (ص) العالمیه – واحد گرگان. گرگان. ایران.

۹. رستمی غازانی، امید. (1401). «تبیین جامعه‌شناختی کیفر در نظریهٔ کارکردگرایی دورکیم». در: حقوق کیفری پویا/ مجموعه مقالات در پاسداشت استاد دکتر محمدعلی اردبیلی، به کوشش مهرا نسرین و امیرحسن نیازپور. ‌تهران: میزان. 1146-1124.

۱۰. شبکة اطلاع‌رسانی افغانستان. سرنوشت سیاسی حزب دموکراتیک خلق (1). تاریخ نشر: 17/9/1399، کُد خبر: 165726؛ http://www.afghanpaper.com/nbody.php?id=165726

۱۱. صادقی‌فسایی، سهیلا و ستاره پروین. (1390). «جرم: برساخته ذهنیت، گفتمان و قدرت». فصل‌نامهٔ پژوهش حقوق و سیاست. ش 33. 232-219. https://qjpl.atu.ac.ir/article_2424.html

۱۲. صفاری، علی. (1368). کیفرشناسی، تحولات، مبانی و اجرای کیفر سالب آزادی. تهران: جنگل.

۱۳. صلاحی، جاوید. (1395). کیفرشناسی. چ 4. تهران: میزان.

۱۴. ضمیمة شماره 2، قانون اجراآت جزایی افغانستان، مصوب 1396.

۱۵. قانون اجراآت جزایی افغانستان، مصوب 1392.

۱۶. قریشی، احمد (1394). «آژانس خبری پژواک». کابل: 11/10/1394. https://pajhwok.com

۱۷. کُد جزای افغانستان، مصوب 1396.

۱۸. کی‌نیا، مهدی. (1397). مبانی جرم‌شناسی. ج 1. چ 18. تهران: دانش‌گاه تهران.

۱۹. گروهی از نویسنده‌گان. (1398). شرح کُد جزا. ج ۱. کابل: بنیاد آسیا.

۲۰. گزارش سالانة کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان. کابل: 1395، 1396،1397، 1398،1399. www.aihrc.org.af

۲۱. گسن، رمون. (1371). «بحران سیاست جنایی کشورهای غربی». ترجمة علی‌حسین نجفی‌ابرندآبادی. مجلة تحقیقات حقوقی. ش 10. 335-277). https://ensani.ir/file/download/article/20120327173729-3034-24.pdf

۲۲. گودرزی، محمدرضا و لیلا مقدادیان. (1384). کیفرشناسی نوین یا کیفرهای اجتماعی. تهران: مجد.

۲۳. لطفی، زهرا. (1392). «حکومت محمدداوود خان در افغانستان (1978-1973م/1357-1352ش) و سیاست ایران در قبال او در این دوره تاریخی». فصل‌نامة علمی – پژوهشی پژوهش‌نامة خراسان بزرگ، ش 14. 66-63. https://jgk.imamreza.ac.ir/article_137760.html

۲۴. محمدی، غلام‌علی. (1396). «تحلیل کیفرشناختی اجرای مجازات حبس در خارج از زندان و مطالعه تطبیقی آن با حقوق فرانسه». به راه‌نمایی: سیدمحمد موسوی بجنوردی. برای دریافتِ مدرک دکتری دانش‌کدهٔ فقه و حقوق دانش‌گاه شهید مطهری. تهران. ایران.

۲۵. مرادی، قاسم و محمدحسین مرادی. (1397). «عوامل عملی و نظری ناکارآمدی کیفر حبس». فصل‌نامهٔ علمی – حقوقی قانون‌یار، ش 5. 192-173. https://www.sid.ir/paper/259730/fa

۲۶. ممتاز، جمشید (1391). «یونسکو و تدوین و توسعهٔ حقوق بین‌الملل در حمایت از اموال فرهنگی» در: مجموعه مقالات همایش حمایت از اموال فرهنگی و تاریخی در حقوق بین الملل. تهران: مؤسسهٔ مطالعات و پژوهش‌های حقوقی شهر دانش. 101-95.

۲۷. مهدوی، محمود. (1393). «سخن‌رانی ارائه‌شده در همایش مجازات‌های جایگزین حبس و راه‌کارهای اجرایی آن». برگزار شده در پژوهش‌گاه قوهٔ قضائیه. 3/8/1393. http://ris.jri.ac.ir/banks

۲۸. میرزایی، سارا. (1373). جامعه‌شناسی جنایی. تهران: جامعه‌شناسان.

۲۹. نجفی ابرندآبادی، علی‌حسین و حمید هاشم بیگی. (1393). دانش‌نامة جرم‌شناسی: انگلیسی – فرانسه – فارسی، چ 3. تهران: گنج دانش.

۳۰. یاقوتی، منیژه. (1387). «تدابیر جایگزین در اسناد بین‌المللی». ماه‌نامة اصلاح و تربیت، ش 76. 33-29. https://ensani.ir/fa/article/download/7757

References

Mohsen Publications. (2014). A Brief History of Five Decades of Afghanistan. Kabul: Mohsen Publications.

Elham, Abdullah. (2020). "Alternative Punishments in the Criminal Law of Iran and Afghanistan." Supervised by: SeyedMohammadi SeyedzadehHashemi. Master's thesis. Faculty of Law and Political Science, Ferdowsi University of Mashhad. Mashhad, Iran.

Ben-Saeed, Rahman, et al. (2020). "Criminological Analysis of Alternative Punishments to Imprisonment." Scientific Quarterly of Legal Researches, No. 48. 277-298. https://journals.iau.ir/article_683856.html

Pradel, Jean. (2011). History of Criminal Thoughts. 5th Edition. Translated by Ali-Hossein Najafi-Abrandabadi. Tehran: Samt.

Tavakoli, Abdolali. (2023). Pardon Institutions in the Islamic Penal Code 2013. Tehran: Center for Publications and Press of the Judiciary.

Jafari Langroudi, Mohammad Jafar. (1999). Extensive Terminology of Law, Vol. 2. Tehran: Ganj Danesh.

Dehkhoda, Ali Akbar. (1992). Dehkhoda Dictionary. Tehran: University of Tehran.

Halimi, Mohammad Sadeq. (2021). "Alternative Punishments to Imprisonment in the Criminal Law of Iran and Afghanistan." Supervised by: Rahmatollah Rezaei. Master's thesis. Faculty of Jurisprudence and Law, Al-Mustafa International University, Gorgan Branch. Gorgan, Iran.

Rostami Ghazani, Omid. (2022). "Sociological Explanation of Punishment in Durkheim's Functionalist Theory." In: Dynamic Criminal Law / Collection of Articles in Honor of Professor Dr. Mohammad Ali Ardabili, edited by Mehran Nasrin and Amir Hassan Niazpour. Tehran: Mizan. 1124-1146.

Afghanistan Information Network. "Political Fate of the People's Democratic Party (1)." Published: 2020-12-07, Article No.: 165726; http://www.afghanpaper.com/nbody.php?id=165726

Sadeghi Fasaei, Sohaila and Setareh Parvin. (2011). "Crime: Construct of Mindset, Discourse, and Power." Quarterly Journal of Law and Politics Research. No. 33. 219-232. https://qjpl.atu.ac.ir/article_2424.html

Safari, Ali. (1989). Criminology, Developments, Foundations, and Implementation of Freedom-Depriving Punishments. Tehran: Jungle.

Salahi, Javid. (2016). Criminology. 4th Edition. Tehran: Mizan.

Annex No. 2, Criminal Procedure Code of Afghanistan, Approved 2017.

Criminal Procedure Code of Afghanistan, Approved 2013.

Qureshi, Ahmad. (2015). "Pajhwok Afghan News Agency." Kabul: 2016-01-01. https://pajhwok.com

Penal Code of Afghanistan, Approved 2017.

Keynia, Mehdi. (2018). Foundations of Criminology. Vol. 1. 18th Edition. Tehran: University of Tehran.

A Group of Writers. (2019). Explanation of the Penal Code. Vol. 1. Kabul: Asia Foundation.

Annual Report of the Afghanistan Independent Human Rights Commission. Kabul: 2016, 2017, 2018, 2019, 2020. www.aihrc.org.af

Gassin, Raymond. (1992). "Crisis of Criminal Policy in Western Countries." Translated by Ali-Hossein Najafi-Abrandabadi. Journal of Legal Researches. No. 10. 277-335. https://ensani.ir/file/download/article/20120327173729-3034-24.pdf

Goodarzi, Mohammad Reza and Leila Meghdadian. (2005). Modern Criminology or Social Punishments. Tehran: Majd.

Lotfi, Zahra. (2013). "The Government of Mohammad Daoud Khan in Afghanistan (1973-1978) and Iran's Policy Towards Him During This Period." Scientific-Research Quarterly of Greater Khorasan Research, No. 14. 63-66. https://jgk.imamreza.ac.ir/article_137760.html

Mohammadi, Gholam Ali. (2017). "Criminological Analysis of the Implementation of Imprisonment Outside of Prison and Comparative Study with French Law." Supervised by: Seyed Mohammad Mousavi Bojnourdi. Ph.D. dissertation. Faculty of Jurisprudence and Law, Shahid Motahari University. Tehran, Iran.

Moradi, Ghasem and Mohammad Hossein Moradi. (2018). "Practical and Theoretical Factors for the Inefficiency of Imprisonment Punishments." Scientific-Legal Quarterly of Qanoon Yaar, No. 5. 173-192. https://www.sid.ir/paper/259730/fa

Momtaz, Jamshid. (2012). "UNESCO and the Development of International Law in the Protection of Cultural Properties" in: Collection of Articles on the Protection of Cultural and Historical Properties in International Law. Tehran: City of Knowledge Research and Studies Institute. 95-101.

Mahdavi, Mahmoud. (2014). "Speech Delivered at the Conference on Alternative Punishments to Imprisonment and Their Implementation Solutions." Held at the Judiciary Research Institute. 2014-10-25. http://ris.jri.ac.ir/banks

Mirzaei, Sara. (1994). Criminal Sociology. Tehran: Sociologists.

Najafi Abrandabadi, Ali-Hossein and Hamid Hashem Beigi. (2014). Criminology Encyclopedia: English – French – Persian, 3rd Edition. Tehran: Ganj Danesh.

Yaghouti, Monireh. (2008). "Alternative Measures in International Documents." Monthly Journal of Correction and Rehabilitation, No. 76. 29-33. https://ensani.ir/fa/article/download/7757

Downloads

چاپ شده

2024-06-28

ارجاع به مقاله

شریفی زیرکسار ح., & رستمی ‌غازانی ا. (2024). تحلیل جامعه‌شناختی جزاهای بدیل حبس در حقوق کیفری افغانستان. فصل‌نامۀ علمی - پژوهشی غالب, 13(2), ۱۲۱-۱۴۵. https://doi.org/10.58342/ghalibqj.V.13.I.2.7