کرامت انسانی به‌عنوان مبنای حقوق فرد مظنون در نظام حقوق جزای افغانستان و ایران

نویسندگان

DOI:

https://doi.org/10.58342/ghalibqj.V.12.I2.7

واژه‌گانِ کلیدی:

مظنون، کرامت، کرامت انسانی، حقوق ناشی از کرامت انسانی، حقوق جزای افغانستان و ایران

چکیده

کرامت انسانی در قلم‌رو حقوق کیفری از جای‌گاه ویژه‌یی برخوردار است؛ زیرا کرامت انسانی بسیاری از حقوق انسانی را اساس‌گذاری می­‌کند. امروزه تعریف دقیق و چیستی آن مشخص نیست. ذاتی و قراردادی‌بودن کرامت انسانی جای بحث دارد. حقوق افغانستان و ایران معیارهای متفاوتی را برای فرد مظنون تعریف کرده است. تبیین چیستی کرامت انسانی و رفع نواقص قوانین جزایی هر دو کشور اسلامی، استفاده از مزیت‌های قوانین یک‌دیگر و کاربردی‌ساختن قوانین کیفری هر دو کشور از جمله اهمیت اساسی این پژوهش بوده است. اهداف اساسی این پژوهش این بوده است که به این پرسش‌ها پاسخ بگوید: تعریف واژۀ مبنا‌ در برابر اصل، منبع و قاعده چیست؟ تعریف مشخص کرامت انسانی چیست؟ کرامت انسانی از‌جمله حقوق ذاتی است یا قراردادی؟ انواع کرامت انسانی کدام‌هایند؟ روش تحقیق، تحلیلی – مقایسه‌وی بوده و ازطریق فیش‌برداری، اطلاعات جمع‌آوری گردیده است. دامنۀ این پژوهش را تعریف، دسته‌بندی و حقوق ناشی از کرامت انسانی برای فرد مظنون در حقوق افغانستان و ایران، تشکیل داده است. یافته‌های این تحقیق بیان‌گر این هستند: ملاصدرا، کرامت انسانی را یک حق طبیعی می­داند. علما دسته‌بندی‌های متفاوتی از کرامت انسانی ارائه کرده ‌اند. حقوق ایران و افغانستان اصل را بر کرامت انسانی نهاده و حقوق ناشی از آن را تا حدودی در قوانین شکلی کیفری خود رعایت نموده و ضمانت اجرای مدنی و کیفری را برای ناقضان آن مقرر کرده است.

شناخت‌نامۀ نویسنده

پوهنمل دکتر ذاکرحسین رضایی، پوهنتون بلخ

استاد دیپارتمنت حقوق خصوصی و حقوق جزا، پوهنځی حقوق و علوم سیاسی،  پوهنتون بلخ، بلخ، افغانستان.

سرچشمه‌ها/ منابع

قرآنِ کریم.

آدمز، برد. (21/ 12/ 1388). «گزارش سالانۀ وضع حقوق بشر درافغانستان». برداشت: جمعه 21 حوت سال1388 خورشیدی برابر با 12 مارچ سال2010 میلادی. www.nawaaya.net/ www.humanrightsfirst.inf.

آیازی، سیدعلی نقی. (1379). نسبت دین و جامعه. چ‌ سوم. تهران: انتشارات مؤسسۀ نشر و تحقیقات.

آقایی، بهمن. (1376). فرهنگ حقوق بشر.‌ تهران:‌ گنج دانش.

جعفری تبریزی، محمدتقی. (1390). حقوق جهانی بشر؛ تحقیق و تطبیق در دو نظام اسلام و غرب. چ‌ پنجم. تهران: انتشارات مؤسسۀ تدوین و نشر آثار علّامه جعفری.

جفعری تبریزی، محمدتقی. (1370). حقوق جهانی بشر از دیدگاه اسلام و غرب. تهران: انتشارات خدمات حقوق بین‌الملل جمهوری اسلامی ایران.

جوادی آملی، عبدالله. (1375). فلسفه حقوق بشر. قم: ‌اسراء.

حبیب‌زاده، محمد‌جعفر؛ توحیدی‌فرد، محمد. (1386). قانون‌مداری در قلم‌رو حقوق کیفری. تهران: دادگستر.

خالقی، ابوالفتح؛ رشنوادی، حجت‌الله. (1392). «بررسی تطبیقی حفظ کرامت انسانی در مخاصمات مسلحانه از منظر حقوق بشر دوستانه اسلامی و اسناد بین المللی». ایران: مجلۀ مطالعات حقوق بشر اسلامی. (سال دوم، شماره سوم، بهار1392). صص 71 تا 98. https://www.magiran.com/paper/1138302.

دهخدا، علی‌اکبر. (1373). ‌لغت‌نامه. ج11. تهران: انتشارات دانش‌گاه تهران.

راب. ا. کهن. (1350). گنجینه‌یی از تلمود. ترجمۀ امیرفریدون گرگانی. تهران: انتشارات زیبا.

رحیمی‌نژاد، اسماعیل. (1387). کرامت انسانی در حقوق کیفری. ‌تهران: میزان.

رضایی، ذاکرحسین. (1397). ‌حقوق افراد تحت‌نظر در دادرسی کیفری ایران و افغانستان؛ مبانی، چالش‌ها و راه‌کارها. رساله‌یی جهت اخذ درجۀ دکتری. به‌ ره‌نمایی: محمد جواد فتحی و مهدی شیدائیان. دانش‌کدۀ حقوق، دانش‌گاه تهران.

سلیمانی، حسین. (1384). عدالت کیفری در آیین یهود. مجموعه مقالات. چ‌ دوم. قم: انتشارات مرکز مطالعات و تحقیقات ادیان و مذاهب.

علیخانی، علی‌اکبر. (1385). کرامت انسانی و خشونت در اسلام. ایران: پژوهش‌نامۀ علوم سیاسی. 1(3). صص: 99-121. http://www.ipsajournal.ir/article_54.html.

قربانی، علی؛ موحدی، جعفر. (1390). «اصل برائت در اندیشۀ فقهی و فرض بی‌گناهی در اندیشة اروپایی». ایران: فصل‌نامۀ مطالعات فقه و حقوق اسلامی. 8‌(26). صص: 127-152. https://journals.iau.ir/article_529990.html.

کیتی شیایزری، کریانگ ساک. (1393). حقوق بین المللی کیفری. ترجمۀ بهنام یوسفیان و محمد اسماعیلی. چ‌ چهارم. تهران: انتشارات سمت.

گزارش کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان. (1386). «علل شکنجه در نهادهای مجری قانون». کابل: انتشارات کمیسیون مستقل حقوق بشر.

محمدپور دهکردی، سیما. (1391). کرامت انسان از دیدگاه ملاصدرا و کانت (مبانی معرفت‌شناختی و وجود‌شناختی). قم: بوستان کتاب.

مصباح یزدی، محمدتقی. (1380). نظریة حقوقی اسلام. قم: انتشارات مؤسسۀ آموزش و پژوهش امام خمینی.

مطهری، مرتضی. (1358). مقدمه‌یی بر جهان‌بینی اسلامی. قم: انتشارات قم.

میراحمدی، منصور؛ کمالی گوکی، محمد. (1393). «تحلیل مفهوم کرامت انسانی در اندیشۀ شیعه ‌(مطالعه موردی: اندیشۀ امام خمینی)» ایران: فصل‌نامۀ علمی – پژوهشیِ‌ پژوهش‌نامۀ انقلاب اسلامی. 3‌(‌2). صص: 27-50.

https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1027819.

نجمی، محمدصادق. (1393). سخنان حسین بن علی(ع) از مدینه تا کربلا. چ‌ هجدهم. تهران:‌ بوستان قم.

نوبهار، رحیم. (1384). دین و کرامت انسانی در مبانی نظری حقوق بشر. قم: دانش‌گاه مفید.

هاشمی، سیدمحمد. (1384). حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران. چ‌ ششم. تهران: میزان.

قانون اساسی افغانستان. مصوب سال 1382.

قانون اساسی ایران. مصوب سال 1358.

قانون آیین دادرسی کیفری ایران. مصوب سال 1392.

قانون اجراآت جزایی افغانستان. مصوب سال 1392.

قانون مجازات اسلامی ایران. مصوب سال 1392.

اعلامیۀ جهانی حقوق بشر. مصوب سال 1948.

میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی. مصوب سال 1976.

کنوانسیون حقوق کودک. مصوب سال 1990.

کنوانسیون منع شکنجه و دیگر رفتارها و مجازات‌های ظالمانه، غیرانسانی یا تحقیر‌کننده. مصوب سال 1987.

اساس‌نامۀ دیوان بین‌المللی کیفری. مصوب سال 1998.

اعلامیۀ حقوق بشر اسلامی. مصوب سال 1369.

ابن المری، احمد بن محمد القیومی. (1405). المصباح المنیر. قم: انتشارات دار الهجره.

ابن‌منظور، محمدبن مکرم. (1414). لسان العرب. ج12. بیروت: دار صادر.

ابی عبدالله، محمدبن اسماعیل بن ابراهیم البخاری. (1420). صحیح. ج1. بیروت: دارالفکر.

ابن‌عربی، محیی‌الدین. (بی‌.تا). الفتوحات المیکه. ج1. بیروت: دارصادر.

بن هوزان القشیری، عبدالکریم. (1374). الرسالة القشیریة. تحقیق: عبدالحلیم محمود و محمود بن الشریف. قم: انتشارات بیدار.

الریشهری، محمد. (1421). موسوعة الامام علی ابن ابی طالب. قم: دارالحدیث.

مصطفوی، حسن. (1402). التحقیق فی کلمات القرآن الکریم. ج10. تهران: مرکز الکتاب لترجمه و النشر.

General Comment No.32. (2007). Human Rights Committee, United Nation, Ninetieth Session, Geneva. 9 to 2 july.

General Comment No.35. (2014). Human Rights Committee, United Nation. 16 December.

Jeff, Tahler. (1978). Punishing the Innocent: The need for Due Process and the Presumption of Innocence Prior to Trial. Wisconsin Law Review.

Short oxford English Dictionary. (2002). fifth deitation. London: oxford University press.

The Oxford Encyclopedic. (1996). English Dictionary. New York: oxford University.

References

The Holy Quran.(Arabic)

Adams, Brad. (3/3/2010). "Annual report on the situation of human rights in Afghanistan". Collection: Friday 21st of Hoot 1388 equivalent to March 12th 2010. See: www.nawaaya.net / www.humanrightsfirst.inf. (Persian)

Ayazi, Seyed Ali Naghi. (2000). The relationship between religion and society. Third edition.Tehran: Publishing House and Research. (Persian)

Aqayee. Bahman (1997). Culture of human rights. Tehran: Ganj Danesh. (Persian)

Jafari Tabrizi, Mohammad Taghi. (2011). universal human rights; Research and application in both Islamic and Western systems. Fifth edition. Tehran: Publications of Allamah Jafari Publishing House. (Persian)

Jafari Tabrizi, Mohammad Taghi. (1991). Universal human rights from the perspective of Islam and the West. Tehran: Publications of the International Law Service of the Islamic Republic of Iran. (Persian)

Javadi Amoli, Abdullah. (1996). Philosophy of human rights. Qom: Isra. (Persian)

Habibzadeh, Mohammad Jaafar; Tawhidifard, Mohammad. (2007). Rule of law in the field of criminal law. Tehran: Dadgoostar. (Persian)

Khaleghi, Abolfath; Rashnavadi, Hojatullah. (2012). "A comparative study of preserving human dignity in armed conflicts from the perspective of Islamic humanitarian law and international documents". Iran: Journal of Islamic Human Rights Studies. (2nd year, 3rd issue, Spring 2012). pp. 71 to 98. (Persian)

Dehkhoda, Ali Akbar. (1994). dictionary. Volume 3. Tehran: Tehran University Press. (Persian)

Rob A. Kahn (1971). A treasure of the Talmud. Translated by Amir Faridun Gorgani. Tehran: Zeba Publications. (Persian)

Rahiminejad, Ismail. (2008). Human dignity in criminal law. Tehran: Mizan. (Persian)

Rezaiee, Zaker Hussein. (2017). The Right’s of Suspect in Criminal Trial of Iran and Afghanistan; Basis, Problems and Solutions. A Thesis for Achieving a PH.D. Degree in Criminal Law and Criminology, ander supervisor of Mohamma Javad Fathi and Mehdi Sheidaeian, Faculty of Law, Tehran University. (Persian)

Soleimani, Hussain. (2005). Criminal justice in Judaism. Collection of Articles. Volume 2. Qom: Publications of the Center for Studies and Research of Religions and faith.

Alikhani, Ali Akbar. (1385). Human dignity and violence in Islam. Iran: Journal of Political Sciences. Volume 1 (No. 3). pp. 121-99. (Persian)

Ghorbani, Ali; Mowahadi, Jafar. (2011). "Principle of innocence in jurisprudence and presumption of innocence in European thought". Iran: Quarterly Journal of Islamic Jurisprudence and Law Studies. Volume 8 (No. 26). Pp.127-152. (Persian)

Katie Schiazeri, Kriang Sak. (2013). International criminal law. Translated by Behnam Yousufian and Mohammad Esmaili. Fourth edition. Tehran: Samt Publications. (Persian)

Report of Afghanistan Independent Human Rights Commission. (2007). "Causes of torture in law enforcement institutions". Kabul: Publications of the Independent Human Rights Commission. (Persian)

Mohammadpour Dehkordi, Sima. (2011). Human dignity according to Mulla Sadra and Kant (epistemological and ontological foundatios). Qom: Bostan Kitab. (Persian)

Misbah Yazdi, Mohammad Taghi. (2001). Islamic legal theory. Qom: Publications of Imam Khomeini Education and Research Foundation. (Persian)

Motahari, Morteza. (1979). An introduction to Islamic worldview. Qom: Qom Publications. (Persian)

Mirahmadi, Mansour; Kamali Goki, Mohammad. (2013). "Analysis of the concept of human dignity in Shia thought (Case study: Imam Khomeini's thought)" Iran: Scientific-Research Quarterly of the Research Journal of the Islamic Revolution. Third year period (number 2). Pp. 27-50. (Persian)

Najmi, Mohammad Sadiq. (2013). Speech of Hussain son of Ali from Madinah to Karbala. 18th edition. Tehran: Bostan Qom. (Persian)

Nobahar, Rahim. (2005). Religion and human dignity in the theoretical foundations of human rights. Qom: Mufid University. (Persian)

Hashemi, Seyed Mohammad. (2005). Fundamental rights of the Islamic Republic of 26. Iran. 6th edition. Tehran: Mizan. (Persian)

Afghan constitution. Approved in 2003. (Persian)

Iran constitution. Approved in 1979. (Persian)

Iran's Criminal Procedure Law. Approved in 2012. (Persian)

Criminal procedure law of Afghanistan. Approved in 2012. (Persian)

Iran's Islamic Penal Code. Approved in 2012.

The Universal Declaration of Human Rights. Approved in 1948.

International Covenant on Civil and Political Rights. Approved in 1976.

Convention on the Rights of the Child. Approved in 1990.

Convention against Torture and Other Cruel, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment. Approved in 1987.

Statute of the International Criminal Court. Approved in 1998.

Declaration of Islamic Human Rights. Approved in 1990. (Persian)

Ibn Al-Marri, Ahmed bin Muhammad Al-Qayumi. (1984). The bright lamp. Qom: Dar Al-Hijrah Publications. (Arabic)

Ibn Manzoor, Muhammad bin Makram. (1993). Arabes Tong. Volume 12. Beirut: Dar Sader. (Arabic)

Abu Abdullah, Muhammad bin Ismail bin Ibrahim Al-Bukhari. (1999). Right. Volume 1. Beirut: Dar Al-Fikr. (Arabic)

Ibn Arabi, Muhyiddin. (beta). The Meccan conquests. Volume 1. Beirut: Dar Sader. (Arabic)

Bin Hozan Al-Qushayri, Abdul Karim. (1995). The crusty message. Investigation: Abdul Halim Mahmoud and Mahmoud bin Al-Sharif. Qom: Bidar Publications. (Arabic)

Rishahri, Muhammad. (2000). Encyclopedia of Imam Ali Ibn Abi Talib. Qom: Dar al-Hadith. (Arabic)

Mostafavi, Hassan. (1981). Investigation into the words of the Holy Quran. Volume 10. Tehran: Book Center for translation and publishing. (Arabic)

Downloads

چاپ شده

2023-06-21

ارجاع به مقاله

رضایی ذ. (2023). کرامت انسانی به‌عنوان مبنای حقوق فرد مظنون در نظام حقوق جزای افغانستان و ایران. فصل‌نامۀ علمی - پژوهشی غالب, 12(2), ۱۱۷-۱۳۵. https://doi.org/10.58342/ghalibqj.V.12.I2.7