نگاهی به اندیشۀ عرفانی حیدری وجودی

چکیده

حیدری وجودی از‌جمله معدود شاعران معاصر افغانستان است که در حوزۀ عرفان و تصوف جای‌گاه ویژه دارد و با سرودن اشعار در قالب‌های گوناگون، به‌ویژه در غزل، اندیشه‌های عرفانی خویش را آشکار نموده‌است؛ از‌این‌رو، هدف اساسی دراین مقاله، بررسی و شناخت اندیشه‌های عرفانی (در پنج محور) او بوده است.‌ روش تحقیق دراین مقاله، براساس هدف، بنیادی، براساس ماهیت داده‌ها، کیفی و براساس شیوه، تحلیلی-توصیفی بوده که از داده‌های کتاب‌خانه‌یی سود جُسته شده است. یافته‌های تحقیق در پنج محورِ آزادی، دنیا، خودبینی، مرگ و نفس نشان می‌دهند که: حیدری وجودی با مطالعات گسترده‌یی که داشت،‌ از آثار بزرگانِ عرفان، به‌ویژه از مولانا جلال‌الدین محمد بلخی متأثر بوده‌است، که دراین پژوهش نمونه‌هایی نیز از اشعار او هم جهت استناد نقل گردیده‌است. موارد یادشده نه تنها از نظر عرفانی، بل‌که از‌حیث مسائل اخلاقی و اجتماعی نیز بررسی شده‌است، که تنوع مضمون را در شعر حیدری وجودی نشان می‌دهد. بررسی بُعد اجتماعی اشعار او نشان می‌دهند که او نه‌تنها یک عارف بود، بل‌که یک انسان اجتماعی نیز بود، که از ناهنجاری‌‌ها و بی‌عدالتی‌یی ‌که در کشور جریان داشت، رنج می‌برد و برای مبارزه با‌ بی‌عدالتی و نکوهش ناهنجاری‌ها، هم با زبان عرفان و هم با زبان مردم پرداخته‌است.