بی‌زمانی اسطوره‌یی- کهن‌الگویی در اشعار فروغ فرخ‌زاد
DOI:
https://doi.org/10.58342/ghalibqj.V.12.I2.2واژه‌گانِ کلیدی:
نقد اسطوره‌یی- کهن‌الگویی، زمان، بی‌زمانی، فروغ فرخزادچکیده
در دنیای امروز نقد اسطوره‌یی-کهن‌الگویی به‌عنوان یکی از روی‌کردهای پژوهشی در علوم انسانی موردتوجه اندیشه‌مندان این حوزۀ دانشی قرار گرفته است. زمان یکی از کهن‌الگوهای اسطوره‌یی است، که در متون ادبی بازتاب گسترده‌یی یافته‌است و در ارتباط با این کهن‌الگو در واکاوی‌های اسطوره‌یی، ما با امری به‌عنوان بی‌زمانی مواجه می‌شویم. بی‌زمانی به اموری گفته می‌شود که خارج از تاریخ روی می‌‌دهند؛ یعنی مسائلی که در هیچ کتاب تاریخی ثبت نشده‌اند؛ اما هم‌واره در زنده‌گی و اندیشۀ بشر تأثیرگذار هستند. با بررسی شعر فروغ فرخ‌زاد دریافتیم که او دلهرۀ زمان و گذشت زمان را به‌صورت خودآگاه و ناخودآگاه وارد شعرش کرده است؛ پس از طرح پرسش و بیان فرضیه‌های پژوهش و نیز معرفی آثار پژوهشی مشابه این جستار، به مبانی نظری مرتبط با موضوع واکاوی پرداختیم و سپس با توجه به مبانی نظری، شعرهایی را که دربردارندۀ کهن‌الگوی زمان با مفهوم بی‌زمانی بوده‌اند واکاوی کردیم و به این نتیجه رسیدیم که: فرخ‌زاد با داشتن زبانی ساده، مفاهیم عمیقی را وارد شعر خود کرده است و ذهن جست‌وجوگر او هم‌واره در پی این است که از قراردادها فراتر برود. در این پژوهش از نظریه‌های اسطوره‌شناسانی همانند لوی استراوس، میرچا الیاده و کارل گوستاو یونگ بهره بردیم. روش کار در این پژوهش توصیفی- تحلیلی است و در آن کوشیده شده است تا مفاهیم و واژه‌های مربوط به بی‌زمانی اسطوره‌یی-کهن‌الگویی در اشعار فروغ فرخ‌زاد واکاوی شود.
سرچشمه‌ها/ منابع
آرمسترانگ، کارن. (1390). تاریخ مختصر اسطوره. ترجمۀ عباس مخبر. چ پنجم. تهران: مرکز.
الیاده، میرچا. (1389 الف). رساله‌یی در تاریخ ادیان. ترجمۀ جلال ستاری. چ چهارم. تهران: سروش.
الیاده، میرچا. (1384 ب). اسطورة بازگشت جاودانه. ترجمة بهمن سرکاراتی. تهران: قطره.
الیاده، میرچا. (1375 پ). اسطوره، رؤیا، راز. ترجمۀ رؤیا منجم. چ دوم. تهران: فکر روز.
آموزگار، ژاله. (1398). تاریخ اساطیری ایران. چ نوزدهم. تهران: سمت.
برسلر، چارلز. (1393). درآمدی بر نظریه‌ها و روش‌های نقد ادبی. ترجمۀ مصطفی عابدینی‌فرد. چ سوم. تهران: نیلوفر.
بهار، مهرداد. (1374). جُستاری چند در فرهنگ ایران. چ دوم. تهران: فکر روز.
دریابندری، نجف. (1399). افسانۀ اسطوره. چ سوم. تهران: کارنامه.
ریکور، پل. (1384). زمان و حکایت. ترجمۀ مهشید نونهالی. تهران: گام نو.
شایگان، داریوش. (1380). بُت‌های ذهنی و خاطرۀ ازلی. چ چهارم. تهران: امیرکبیر.
شفیعی‌کدکنی، محمدرضا. (1390). با چراغ و آیینه (در جستوجوی ریشههای تحول شعر معاصرایران). تهران: سخن.
فرخ‌زاد، فروغ. (1399). دیوان اشعار به هم‌راه نگرشی بر زنده‌گی، احوال و آثار او. به‌کوشش بهروز جلالی پندری. تهران: مروارید.
کاسیرر، ارنست. (1387). فلسفه صورتهای سمبلیک. ترجمۀ یدالله موقن. چ دوم. تهران: هرمس.
معروف، یحیی؛ نعمتی، فاروق. (1393). «بازتاب اسطورۀ سیزیف در شعر معاصر فارسی و عربی». ایران: نشریۀ ادبیات تطبیقی. دانش‌کدۀ ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه شهید باهنر کرمان. سال ششم. شمارۀ 11. صص 295-316.
نامور مطلق، بهمن. (1397). درآمدی بر اسطوره‌شناسی، نظریه‌ها و کاربردها. چ دوم. تهران: سخن.
References
Armstrong, Karen. (2011). A brief history of the myth. Translated by Abbas Mokhbar. P 5. Markaz: Tehran. (Persian)
Eliade, Mircha. (2010A). A treatise on the history of religions. Translated by Jalal Sattari. P 4. Tehran: Soroush. (Persian)
Eliade, Mircha. (2005B). The myth of eternal return. Translated by Bahman Sarkarati. Tehran: Ghatreh. (Persian)
Eliade, Mircha. (1996C). Myth, dream, secret. Translated by Roya Monajjem. P 2. Tehran: Fekr-e Rooz. (Persian)
Amoozegar, Jaleh. (2018). Mythological history of Iran. P 19. Tehran: Samt. (Persian)
Bressler, Charles. (2013). An introduction to the theories and methods of literary criticism. Translated by Mustafa Abedini Fard. P 3. Tehran: Niloofar. (Persian)
Bahar, Mehrdad. (1995). Some essays about Iranian culture. P 2. Tehran: Fekr-e Rooz. (Persian)
Daryabandari, Najaf. (2019). The legend of the myth. P 3. Tehran: Karnameh. (Persian)
Ricoeur, Paul. (2005). Time and story. Translated by Mahshid Nonahali. Tehran: Gam-e No. (Persian)
Shaygan, Dariush. (2001). Mental idols and eternal memory. P 4. Tehran: Amir Kabir. (Persian)
Shafei kadkani, Mohammadreza. (2011). With a light and a mirror (in search of the roots of the evolution of contemporary Iranian poetry). Tehran: Sokhan. (Persian)
Farrokhzad, Forough. (2019). Divan of poems along with an attitude on his life, condition and works. To be proud of Behrouz Jalali Pendri. Tehran: Morvarid. (Persian)
Cassirer, Ernst. (2008). Philosophy of symbolic forms. Translated by Yadullah Moqen. P 2. Tehran: Hermes. (Persian)
Marouf, Yahya; Nemati, Farooq. (2013). "Reflection of the myth of Sisyphus in contemporary Persian and Arabic poetry". Iran: Comparative Literature Journal. Faculty of Literature and Human Sciences. Kerman Shahid Bahonar University. sixth year Number 11. pp. 295-316. (Persian)
Namvar Motlaq, Bahman. (2017). An introduction to mythology, theories and applications. P 2. Tehran: Sokhan. (Persian)
چاپ شده
ارجاع به مقاله
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 2023 فصل‌نامه علمی -پژوهشی غالب
این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution 4.0 می باشد.
