نقش امام شیبانی در تدوین و توسعۀ حقوق بین‌الملل اسلامی
DOI:
https://doi.org/10.58342/ghalibqj.V.14.I.2.1واژه‌گانِ کلیدی:
امام محمد شیبانی، حقوق بین‌المللِ اسلامی، فقه اسلامی، تدوین حقوق، توسعۀ حقوق اسلامی، فقه حنفیچکیده
غالبًا ادعا می‌شود نظام حقوقی اسلام ازجمله توسعه‌یافته‌ترین نظام‌های حقوقی جامعۀ بشریت به‌شمار می‌رود. این نظام در ابعاد مختلف زنده‌گی بشر قواعد و مقرراتی را وضع کرده است، که حقوق بین‌الملل اسلامی یکی از این ابعاد بوده و به مرور زمان توسعه و تدوین یافته است. در این میان مسألۀ اساسی این است که فقیهان، به‌ویژه امام شیبانی چه‌قدر در تدوین و توسعۀ حقوق بین‌الملل اسلامی نقش داشته است؟ هرچند تحقیق و تدوین در زمینۀ حقوق بین‌الملل اسلامی با سایر بخش‌های فقه اسلامی تا حدود زیادی متفاوت است، و این امر نیازمند بینش دوگانۀ ملّی- مذهبی و بین‌المللی- فرامذهبی می‌باشد، که هر فقیهی قادر به نگاشتن در این زمینه نخواهد بود، با‌توجه به این مطلب، این پرسش مطرح می‌شود که: امام محمد بن حسن شیبانی چه نقشی در زمینۀ تدوین و توسعۀ حقوق بین‌الملل اسلامی داشته است؟ روش بررسی این پژوهش، توصیفی- تحلیلی از گونۀ کیفی مبتنی بر داده‌های کتاب‌خانه‌یی بوده است، که پس از جمع‌آوری اطلاعات موضوع و مسأله مورد تجزیه‌وتحلیل قرارگرفته است. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که امام محمد شیبانی نخستین‌کسی‌است که در زمینۀ حقوق بین‌المللی اسلامی کتاب‌های معیّن و مشخصی را با تقسیم‌بندی‌های منطقی و آراسته به رشتۀ تحریر درآورده و افتخار مؤسس حقوق بین‌الملل اسلامی را از آنِ خود نموده است.
سرچشمه‌ها/ منابع
Holy Quran.
Ibn Manzur, Muhammad ibn Mukarram. (2008). Lisan al-ʿArab, Vol. 2. Beirut, Lebanon: Dar al-Fikr. [In Arabic]
Abu Zahrah, Muhammad. (1947). Abu Hanifa: His Life, Era, Views, and Jurisprudence. Publisher: Dar al-Fikr al-ʿArabi, Electronic Version. [In Arabic]
Abu Zahrah, Muhammad & Abdulkarim Zaydan. (2013). Islam and International Relations. Translated by Nematullah Shahrani. Kabul: Khorasan Publishing. [In Persian]
al-Jundi, Abdulhalim. (1966). Abu Hanifa: Hero of Freedom and Tolerance in Islam, 23rd ed. Cairo, Egypt: Dar al-Maʿarif. [In Arabic]
Haji Khalifa, Mustafa ibn Abdullah. (n.d). Kashf al-Ẓunūn ʿan Asāmī al-Kutub wa al-Funūn, Vol. 2. Beirut, Lebanon: Dar Ihyaʾ al-Turath al-ʿArabi. [In Arabic]
Hamidullah, Muhammad. (2020). The International Conduct of the Islamic State, 3rd ed. Translated by Sayyid Mostafa Mohaqqeq Damad. Tehran: Center for the Publication of Islamic Sciences. [In Persian]
Hawwa, Ahmad Said. (2002). Introduction to the School of Imam Abu Hanifa al-Nuʿman. Jeddah, Saudi Arabia: Dar al-Andalus al-Khadra. [In Arabic]
Khalilian, Seyyed Khalil. (2003). Islamic International Law, 10th ed. Tehran: Daftar Nashr-e Farhang-e Eslami. [In Persian]
al-Dusuqi, Muhammad. (1978). Imam Muhammad ibn al-Hasan al-Shaybani and His Contribution to Islamic Jurisprudence. Doha, Qatar: Dar al-Thaqafa. [In Arabic]
al-Dhahabi, Imam al-Hafiz Abu Abdullah Muhammad ibn Ahmad ibn ʿUthman. (1988). Merits of Imam Abu Hanifa and His Companions Abu Yusuf and Muhammad ibn al-Hasan, 3rd ed. Beirut, Lebanon: Committee for the Revival of Nuʿmanī Knowledge. [In Arabic]
al-Zuhayli, Wahbah. (2006). Islamic Jurisprudence and Its Proofs, Vol. 8, 3rd ed. Tehran: Nashr-e Ehsan. [In Arabic]
al-Sarakhsi, Shams al-Din. (1906). Al-Mabsut, Vol. 10. Egypt: Saʿadah Press. [In Arabic]
Shaybani, Muhammad ibn al-Hasan. (2020). Kitab al-Siyar (A Study in Islamic International Law). Translated, Introduced, and Annotated by Sayyid Hashem Mousavi Abgarm. Tehran: Nashr-e Ehsan. [In Persian]
Shaybani, Muhammad ibn al-Hasan. (2010). Siyar-e Shaybani (Islamic Law of International Relations). Translated and Annotated by Hossein Piran. Tehran: Ganj-e Danesh Publishing. [In Persian]
Safdar, Sarfaraz Khan. (2019). Imam Abu Hanifa and His Practical Status. Translated by Abdolhafiz Zahedi (Molazahi). Zahedan: Sarvach Publishing. [In Persian]
al-Saymari, Judge Abu Abdullah Husayn ibn ʿAli. (n.d). Akhbar Abi Hanifa wa Ashabihi. Place unknown: Al-Khizānah al-Fiqhiyyah. [In Arabic]
Ziaei Bigdeli, Mohammad Reza. (2014). Islam and International Law, 11th ed. Tehran: Ganj-e Danesh Publishing. [In Persian]
Abdullah, Ahmad Ismail. (2005). “Muhammad ibn al-Hasan al-Shaybani: His Life and Jurisprudential Contributions.” Journal of the College of Basic Education Research, Vol. 2, No. 4. [In Arabic]
Amid Zanjani, Abbas Ali. (2013). Principles of Jurisprudence: Section on International Law, Vol. 4. Tehran: SAMT Publishing. [In Persian]
al-Fahdawi, Khalid. (2008). Islamic Political Jurisprudence, 3rd ed. Syria - Damascus: Dar al-Awaʾil. [In Arabic]
al-Kawthari, Muhammad Zahid ibn al-Hasan. (1936). Balugh al-Amānī fī Sīrah al-Imam Muhammad ibn al-Hasan al-Shaybani. Egypt: Maktabat al-Khanji wa Matbaʿatuha. [In Arabic]
al-Laknawi, Shaykh Muhammad Abdul Hayy al-Laknawi al-Hindi. (1998). Majmūʿat Rasāʾil al-Laknawi. Pakistan: Idarat al-Qurʾan wa al-ʿUlum al-Islamiyyah. [In Arabic]
al-Nadwi, Ali Ahmad. (1994). Muhammad ibn al-Hasan al-Shaybani (A Genius of Islamic Jurisprudence). Damascus: Dar al-Qalam. [In Arabic]
al-Naqib, Ahmad ibn Muhammad Nasir al-Din. (2001). The Hanafi School, Part One: Its Stages, Classifications, Terminologies, Characteristics, and Writings. Riyadh: Maktabat al-Rushd. [In Arabic]
Baderin, Mashood A. (2012). The Oxford Handbook of the History of International Law. Edited by Bardo Fassbender and Anne Peters. Print Publication.
چاپ شده
ارجاع به مقاله
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 2025 فضل‌احمد احمدی
این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution 4.0 می باشد.
