کلینیک‌های دیپلُماسی: فرصت‌ها و چالش‌های آن در افغانستان

نویسندگان

  • رفیع‌الله عظیمی پوهنیارِ دیپارتمنت حقوق، پوهنځی/ دانش‌کدة حقوق و علوم سیاسی، پوهنتون/ دانش‌گاه غالب، هرات، افغانستان https://orcid.org/0009-0005-7777-9352
  • فضل‌احمد احمدی دکترای حقوق بین‌الملل، هیئت‌علمی دیپارتمنت روابط بین‌الملل، پوهنځی/ دانش‌کدۀ حقوق و علوم سیاسی، پوهنتون/ دانش‌گاه جامی، هرات، افغانستان https://orcid.org/0000-0002-2146-319X

DOI:

https://doi.org/10.58342/ghalibqj.V.14.I.2.4

واژه‌گانِ کلیدی:

کلینیک‌های دیپلُماسی، فرصت‌ها و چالش‌ها، افغانستان

چکیده

کلینیک‌های دیپلُماسی با هدف ارتقای دانش و مهارت‌های عملی، بستری برای یادگیری، تبادل نظر و تجربه‌اندوزی در دیپلُماسی فراهم می‌کنند. این کلینیک‌ها با بهره‌گیری از اتصال بین علم و عمل، در راستای مأموریت پوهنتون‌های نسل سوم، محصلان را با چالش‌های دیپلُماسی آشنا کرده و برای ورود به بازارکار آماده می‌سازند. پرسش اصلیِ پژوهش این بوده است که: فرصت‌ها و چالش‌های فراروی کلینیک‌های دیپلُماسی در افغانستان شامل کدام موارد می‌‌باشند؟ این پژوهش تحلیلی از داده‌های کتاب‌خانه‌یی و ‌میدانی گردآوری شده است. جامعۀ آماری این تحقیق را نهادهای تحصیلات عالی، دیپلُماتیک و کنسولی در هرات تشکیل می‌دادند، که به تعداد ۳۰ نهاد را شامل می‌شد و از آن‌جمله به تعداد ۳۰۳ پرسش‌نامه توزیع و جمع‌آوری گردید؛ هم‌چنان با ۱۰ تن از اهل خبره، مصاحبۀ نیمه‌ساختاریافته، صورت گرفت و به‌صورت کیفی تحلیل شدند. یافته‌ها نشان می‌دهند که: کلینیک‌های دیپلُماسی با فرصت‌های آموزش عملی‌محور، ارائۀ مشوره‌دهی، انجام تحقیقات علمی و شبیه‌سازی در روابط بین‌الملل روبه‌رویند؛ در‌مقابل، چالش‌های‌ کم‌بود منابع مالی، اداری و انسانی و نبود حمایت پایدار، از موانع اصلی آن‌ها محسوب می‌شود.

شناخت‎‌‌نامۀ نویسنده‌گان

رفیع‌الله عظیمی، پوهنیارِ دیپارتمنت حقوق، پوهنځی/ دانش‌کدة حقوق و علوم سیاسی، پوهنتون/ دانش‌گاه غالب، هرات، افغانستان

پوهنیارِ دیپارتمنت حقوق، پوهنځی/ دانش‌کدة حقوق و علوم سیاسی، پوهنتون/ دانش‌گاه غالب، هرات، افغانستان

فضل‌احمد احمدی، دکترای حقوق بین‌الملل، هیئت‌علمی دیپارتمنت روابط بین‌الملل، پوهنځی/ دانش‌کدۀ حقوق و علوم سیاسی، پوهنتون/ دانش‌گاه جامی، هرات، افغانستان

دکترای حقوق بین‌الملل، هیئت‌علمی دیپارتمنت روابط بین‌الملل، پوهنځی/ دانش‌کدۀ حقوق و علوم سیاسی، پوهنتون/ دانش‌گاه جامی، هرات، افغانستان

سرچشمه‌ها/ منابع

آقایی، داوود. (1393). ‌آداب دیپلماسی و فنون مذاکره. تهران: مؤسسة چاپ و انتشارات دانش‌گاه تهران.

آلادپوش، علی و توتونچیان، علیرضا. (1374). دیپلمات و دیپلماسی. تهران: وزارت امور خارجه.

آرایافرد، حامد. (1400). «نقش و اهمیت اتاق فکرِ مشاوران نزد سیاست‌گذاران (مطالعة موردی: مشاوره سیاسی در جمهوری اسلامی ایران». ششمین کنفرانس بین‌المللی علوم سیاسی، روابط بین‌الملل و تحول. https://civilica.com/doc/1256984

امین طهماسبی، حمزه و آزادبخت، شکیبا. (1399). «عوامل اثرگذار بر موفقیت دورة کارآموزی». اولین کنفرانس ملی بهینه‌سازی سیستم‌های تولیدی و خدماتی. https://civilica.com/doc/1163778

امینیان، بهادر. (1394). دیپلماسی در عمل. تهران: مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه.

اسلامیان، حسن و هم‌کاران. (1395). کاربست نظریه‌های یادگیری در برنامه درسی و تدریس. مشهد: نشر ارسطو.

بابامیر ساطحی، محمدصادق. (1403). «آموزش علوم تجربی». ‌نوزدهمین همایش ملی پژوهش‌های مدیریت و علوم انسانی در ایران.

برچیل، اسکات و هم‌کاران. (1391). «نظریه‌های روابط بین‌الملل». ترجمة حمیرا مشیرزاده و روح‌الله طالبی آرانی. تهران: نشر میزان.

به‌دوستی، رضا. (1403). «کارآموزی و تجربه‌های شغلی به‌عنوان بخش جدایی‌ناپذیر آموزش حسابداری: بررسی تأثیر کارآموزی در بهبود عملکرد، مهارت‌ها و افزایش اعتمادبه‌نفس هنرآموزان». اولین همایش علوم انسانی با رویکرد نوین.

https://civilica.com/doc/2147476

تنگستانی، محمدقاسم. (1400). «کلینیک‌های حقوقی دانشگاهی». مجلة حقوقی دادگستری. 17(121). ‌93–114.

دباغی، بهاره و فاروقی، علی. (1402). «واکاوی و سیر دانشگاه از نسل اول تا پنجم در راستای شناخت و ضرورت شکل‌گیری آن‌ها». دومین کنفرانس بین‌المللی پیشرفت‌های اخیر در مهندسی، نوآوری و تکنولوژی. https://civilica.com/doc/1767200

دیهیم، علیرضا. (1401). حقوق دیپلماتیک در تئوری و در عمل. تهران: وزارت امور خارجه.

ذاکریان، مهدی. (1383). شبیه‌سازی در روابط بین‌الملل. تهران: پژوهشکدة مطالعات راهبردی.

ذاکریان، مهدی. (1390). اخلاق و روابط بین‌الملل. تهران: دانشگاه امام صادق.

صدر، جواد. (1371). حقوق دیپلماتیک و قونسلی. تهران: دانشگاه تهران.

صلح‌چی، محمدعلی و نژندی‌منش، هبت‌الله. (1389). حل و فصل مسالمت‌آمیز اختلافات بین‌المللی. تهران: نشر میزان.

سریع‌القلم، محمود. (1387). روش تحقیق در علوم سیاسی و روابط بین‌الملل. تهران: پژوهش فرزان روز.

سنایی، اردشیر. (1390). مذاکرات سیاسی و دیپلماتیک. تهران: نشر کلک سیمین.

اسماعیل‌پناه املشی، زهرا و دریای‌لعل، آزیتا. (1398). «مروری بر نظریة رفتاری یادگیری». نجمین کنفرانس ملی نوآوری‌های اخیر در روان‌شناسی: کاربردها و توانمندسازی.

https://civilica.com/doc/922236

فریدون‌نژاد، مژگان و هم‌کاران. (1400). «تدوین و اعتباریابی الگوی آموزشی مبتنی‌بر نظریه یادگیری سازنده‌گرایی». دستاوردهای روان‌شناختی دانشگاه شهید چمران اهواز، سال 28، شماره 2، صص 157–178.

فرهاد، قاسمی. (1386). دیپلماسی و روابط بین‌الملل. تهران: نشر میزان.

کریمی‌اعتماد، فاطمه و یعقوبی، جعفر. (1400). «بررسی روند تحولات در اهداف و رسالت‌های دانشگاه: ویژگی‌های دانشگاه‌های نسل سوم». یازدهمین همایش سراسری کشاورزی و منابع طبیعی پایدار. https://civilica.com/doc/1413316

محمدیان، علی و رضایی، علیرضا. (1395). «تحول مفهوم دیپلماسی در روابط بین‌الملل». پژوهش‌نامة ایرانی سیاست بین‌الملل. ‌5(1). ‌105–127.

معصومی، علی و هم‌کاران. (1400). «بررسی تأثیر سبک یادگیری کلب بر عوامل مختلف تربیتی». مجلة پیشرفت‌های نوین در روان‌شناسی، علوم تربیتی و آموزش‌وپرورش. ‌4(29). 11–23.

مروتی، سمیه. (1400). مهارت دیپلماسی. تهران: مؤسسة مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران.

موسوی، سیدمهدی و هم‌کاران. (1402). «فلسفه آموزش مبتنی‌بر تجربیات: نقش یادگیری تجربی». شمین همایش بین‌المللی روان‌شناسی، علوم تربیتی و مطالعات اجتماعی.

https://civilica.com/doc/2156709

نوری، سیدمسعود. (1386). «کلینیک‌های حقوقی دانشگاهی». حقوق بشر. ج‌ 2. شماره 1. ‌129–136.

هالستی، کی. جی. ‌(1388). مبانی تحلیل سیاست بین‌الملل. ترجمة بهرام مستقیمی. تهران: وزارت امور خارجه.

یزدان‌فام، محمود. (1387). «مقدمه‌ای بر تحلیل سیاست خارجی». فصلنامه مطالعات راهبردی. ‌11(2 (شماره مسلسل 40)). ‌247–276.

ذوالعین، پرویز. (1389). آداب و تشریفات دیپلماتیک. تهران: وزارت امور خارجه.

ذوالعین، پرویز. (1389). حقوق دیپلماتیک. تهران: وزارت امور خارجه.

قانون تحصیلات عالی، مصوب 1394.

مقررة استقلالیت مالی پوهنتون‌ها، مصوب 1392.

رهنمود ایجاد و طرز فعالیت کلینیک‌های حقوقی در پوهنتون‌های کشور، مصوب 1396.

نصاب تحصیلی رشتة علوم سیاسی و روابط بین‌الملل، مصوب 1398.

G. R. Berridge.(2022). Diplomacy: Theory and Parctice. Publisher: Palgrave Macmillan Cham.

Keith Hamilton&Richard Langhorne.(2010).The Practice of DiplomacyIts Evolution,Theory and Administration. Publisher: Routledge Taylor & Francis Group.

References

Aghaei, Davood. (2014). Etiquette of Diplomacy and Negotiation Techniques. Tehran: University of Tehran Press. [In Persian]

Aladposh, Ali & Toutounchian, Alireza. (1995). The Diplomat and Diplomacy. Tehran: Ministry of Foreign Affairs. [In Persian]

Arayafard, Hamed. (2021). "The Role and Importance of Think Tanks for Advisors to Policymakers (Case Study: Political Consulting in the Islamic Republic of Iran)." 6th International Conference on Political Science, International Relations and Transformation.

https://civilica.com/doc/1256984 [In Persian]

Amin Tahmasbi, Hamzeh & Azadbakht, Shakiba. (2020). "Factors Influencing the Success of Internship Programs." 1st National Conference on Optimization of Production and Service Systems.

https://civilica.com/doc/1163778 [In Persian]

Aminian, Bahador. (2015). Diplomacy in Practice. Tehran: Center for Political and International Studies, Ministry of Foreign Affairs. [In Persian]

Eslamiyaan, Hassan & Colleagues. (2016). Application of Learning Theories in Curriculum and Teaching. Mashhad: Arastoo Publishing. [In Persian]

Babamir Satahi, Mohammad Sadeq. (2024). "Teaching Experimental Sciences." 19th National Conference on Research in Management and Humanities in Iran. [In Persian]

Burchill, Scott & Colleagues. (2012). Theories of International Relations (Trans. Hamira Moshirzadeh & Rouhollah Talebi Arani). Tehran: Mizan Publishing. [In Persian]

Behdoosti, Reza. (2024). "Internships and Job Experiences as an Integral Part of Accounting Education: Assessing the Impact of Internships on Performance, Skills, and Self-Confidence." 1st Conference on Humanities with a New Approach.

https://civilica.com/doc/2147476 [In Persian]

Tangestani, Mohammad Ghasem. (2021). "University Legal Clinics." Justice Law Journal, 17(121), 93–114. [In Persian]

Dabbaghi, Bahareh & Faroughi, Ali. (2023). "Exploration of the Evolution of Universities from First to Fifth Generation." 2nd International Conference on Recent Advances in Engineering, Innovation and Technology.

https://civilica.com/doc/1767200 [In Persian]

Dehime, Alireza. (2022). Diplomatic Law in Theory and Practice. Tehran: Ministry of Foreign Affairs. [In Persian]

Zakerian, Mehdi. (2004). Simulation in International Relations. Tehran: Center for Strategic Studies. [In Persian]

Zakerian, Mehdi. (2011). Ethics and International Relations. Tehran: Imam Sadeq University Press. [In Persian]

Sadr, Javad. (1992). Diplomatic and Consular Law. Tehran: University of Tehran. [In Persian]

Solhchi, Mohammad Ali & Nezhadimanesh, Hebatollah. (2010). Peaceful Settlement of International Disputes. Tehran: Mizan Publishing. [In Persian]

Sariolghalam, Mahmoud. (2008). Research Methodology in Political Science and International Relations. Tehran: Farzan Rooz Research Publishing. [In Persian]

Sanaei, Ardeshir. (2011). Political and Diplomatic Negotiations. Tehran: Kolak Samin Publishing. [In Persian]

Esmaeilpanah Amlesh, Zahra & Daryaye Laleh, Azita. (2019). "Review of Behavioral Learning Theory." 5th National Conference on Recent Innovations in Psychology: Applications and Empowerment.

https://civilica.com/doc/922236 [In Persian]

Fereidounnejad, Mojgan & Colleagues. (2021). "Development and Validation of an Educational Model Based on Constructivist Learning Theory." Psychological Achievements of Shahid Chamran University of Ahvaz, 28(2), 157–178. [In Persian]

Farhad, Ghasemi. (2007). Diplomacy and International Relations. Tehran: Mizan Publishing. [In Persian]

Karimi Etemad, Fatemeh & Yaghoubi, Jafar. (2021). "Reviewing the Evolution of University Goals and Missions: Characteristics of Third-Generation Universities." 11th National Conference on Sustainable Agriculture and Natural Resources.

https://civilica.com/doc/1413316 [In Persian]

Mohammadian, Ali & Rezaei, Alireza. (2016). "The Transformation of the Concept of Diplomacy in International Relations." Iranian Journal of International Politics, 5(1), 105–127. [In Persian]

Masoumi, Ali & Colleagues. (2021). "The Effect of Kolb’s Learning Style on Various Educational Factors." Journal of Modern Advances in Psychology, Educational Sciences and Training, 4(29), 11–23. [In Persian]

Morovati, Somayeh. (2021). Diplomatic Skills. Tehran: Institute for Strategic and International Studies, Abrar Moaser Tehran. [In Persian]

Mousavi, Seyyed Mahdi & Colleagues. (2023). "Philosophy of Experience-Based Education: The Role of Experiential Learning." 6th International Conference on Psychology, Educational Sciences and Social Studies.

https://civilica.com/doc/2156709 [In Persian]

Noori, Seyyed Masoud. (2007). "University Legal Clinics." Human Rights Journal, 2(1), 129–136. [In Persian]

Holsti, K. J. (2009). Foundations of International Politics Analysis (Trans. Bahram Mostaghimi). Tehran: Ministry of Foreign Affairs. [In Persian]

Yazdanfam, Mahmoud. (2008). "An Introduction to Foreign Policy Analysis." Strategic Studies Quarterly, 11(2) (Serial No. 40), 247–276. [In Persian]

Zolain, Parviz. (2010). Diplomatic Etiquette and Protocols. Tehran: Ministry of Foreign Affairs. [In Persian]

Zolain, Parviz. (2010). Diplomatic Law. Tehran: Ministry of Foreign Affairs. [In Persian]

Higher Education Law, ratified in 2015. [In Persian]

Regulation on the Financial Independence of Universities, ratified in 2013. [In Persian]

Guidelines for the Establishment and Operation of Legal Clinics in Afghan Universities, ratified in 2017. [In Persian]

Curriculum of Political Science and International Relations, ratified in 2019. [In Persian]

36. G. R. Berridge.(2022). Diplomacy: Theory and Parctice. Publisher: Palgrave Macmillan Cham.

37. Keith Hamilton&Richard Langhorne.(2010).The Practice of DiplomacyIts Evolution,Theory and Administration. Publisher: Routledge Taylor & Francis Group.

Downloads

چاپ شده

2025-07-22

ارجاع به مقاله

عظیمی ر., & احمدی ف. (2025). کلینیک‌های دیپلُماسی: فرصت‌ها و چالش‌های آن در افغانستان. فصل‌نامۀ علمی - پژوهشی غالب, 14(2), ۷۳- ۱۰۲. https://doi.org/10.58342/ghalibqj.V.14.I.2.4

مقالاتِ بیش‌ترخوانده‌شده از همین‌ نویسنده