مارکه؛ جلوه‌‌یی سنتی از اجرای عدالت ترمیمی در افغانستان

چکیده

امروزه، یکی از جدید­ترین الگوهای حل‌و‌فصل قضایای جنایی، عدالت ترمیمی است. این امر، که مبتنی بر رفع کدورتِ به‌وجود‌آمده از پدیدۀ مجرمانه است، در قالب‌های مختلف ظهور می‌­یابد. در افغانستان، یکی از رایج­ترین قالب‌­های تبلور عدالت ترمیمی، مارکه است. مارکه آیبن شبه‌قضایی است که در میان مردمان هزاره در قسمت‌های مرکزیِ افغانستان، مرسوم است. پرسش این است که این فرهنگ، چه‌گونه به ترمیم مخاصمات پرداخته و چه پاسخ­‌هایی برای حل‌و‌فصل قضایای جنایی به هم‌راه دارد؟ پاسخ به این پرسش از آن جهت مهم به نظر می‌رسد که مارکه، امروزه نیز رایج است و بخش وسیعی از مشکلات حقوقی و قضایی مردم در هزاره‌جات را حل‌و‌فصل می­کند. یافته‌­های تحقیق که از منابع ‌کتاب‌خانه‌­یی و با روش توصیفی - تحلیلی انجام شده است، نشان می­‌دهند که مارکه از طریق ایجاد حلقه‌­های هم‌دلی، زمینه‌­سازی جریان عذرخواهی، اجرای ناغه‌گی و تحمیل تاوان برای جبران خسارت از قربانی، شیوۀ اثرگذار در کاهش نفرت­‌های اجتماعی بوده و مدل مناسبی برای اجرای عدالت ترمیمی محسوب می‌گردد. این شیوه که با اهداف عدالت جزایی هم­‌نوا است، در صورت اجرای هوش­‌مندانه موجب بازپذیری بزه­‌کار، بازتوانی قربانی و احساس امنیت جامعۀ محلی خواهد شد.